Magazin Editor
Magazin Habercisi
Kuduz, olume yol acan, merkezi sinir sistemini olumsuz etkileyen memelilerde gorulen ciddi viral bir hastalıktır. Kuduz, genelde hastalık bulaşmış hayvanların ısırması yoluyla bulaşan zootonik bir hastalıktır. Bildirilen vakaların coğu yarasa, rakun ve kokarca gibi vahşi hayvanları icerir, fakat kedi ve kopek gibi evcil hayvanlar da risk altındadır. İnsanlar eğer enfekte olmuş bir hayvan tarafından ısırılırsa kuduza karşı, eşit derecede hassastır. Belirtilen goruldukten sonrai kuduz neredeyse her zaman olumculdur. Olum genellikle belirtilerin başlangıcından bir hafta sonra ortaya cıkar.
Kuduzun Bulaşması
Kuduz virusu enfekte memeli ya da konakcının salyası yoluyla bulaşır. Gozle, burunla ya da ağızla temas teknik olarak virusu bulaştırabilir, fakat bu durumlar nadirdir. Konaktan bir ısırık, bir insana ya da hayvana kuduzu bulaştırmanın en yaygın yoludur. Enfekte salya, beyne doğru giden sinirler ve omurilik yoluyla vucutta hareket eder. Virus daha sonra hic belirti vermeden 3- 8 hafta (ture bağlı olarak) vucutta kuluckaya yatar. Beyin kuduz tarafından enfekte olduktan sonra, virus coğalır, tukuruk bezlerine yayılır ve kuduz belirtileri ortaya cıkar.
Kuduz Belirtileri
Kuduz belirtileri ture bağlıdır, bu yuzden kopekler tum belirtileri gostermezler. Başlangıc belirtileri davranış ve kişilik değişiklikleri, korku, utangaclık, insanlar ve diğer hayvanlardna cekinme ve orijinal ısırık yarasını yalama şeklindedir. Belirtiler, huzursuzluk, ajitasyon, goruntu ve seslere aşırı tepki şeklinde ilerler. Bunlar tam anlamıyla saldırganlığa yol acar, sonra yonelim bozukluğu nobetleri bunu izler. Kopekler baş ve boyun bolgesinde felcle de karşılaşabilir. Bu, aşırı salya ya da “ağız kopurmesi” ve solunum sıkıntısı ile sonuclanır. Ne yazık ki, daha sonra olum izler.
Kuduzu Teşhis Etme
Kopeklerde kuduzu kesin olarak teşhis etmenin tek yolu, olumden sonra elde edilebilen beyin dokusu orneklerini kullanarak bir direkt floresan antikor testi(dFA) aracılığıyla olur. İnsanlarda, tukuruk, kan, sac ve deri ornekleri ile birden fazla kapsamlı test yapılabilir, fakat bunlar ne mutlaktır ne de hayvanlar icin kullanılabilir. Yaşayan hayvanlarda tanı olasıdır ve klinik bulgu ve hasta oykusune bağlıdır. Kuduza yakalanan evcil hayvanlarda, ozellikle aşılanmamış hayvanlarda bir karantina suresi, hastalık belirtilerini izlemek icin gerekli olabilir. Aşı oykusu olmayanlara genellikle otenazi uygulanır.
Kuduz Tedavisi
Ne yazık ki, kuduz icin etkili bir tedavi yoktur. Kuduzun belirgin ve gelişmiş belirtilerini taşıyan hayvanlara genellikle otenazi uygulanır. Bu hayvanlarda gereksiz acıyı onlemek ve daha sonra diğer hayvanlar ve insanlara hastalığın gecmesini engellemek icindir.
Kuduza maruz kalan insanların, temas sonrası, kuduz aşısı ve immun globulin dahil bir seri enjeksiyon olan, profilaksi (PEP) adı verilen bir rejime gecmesi gerekir. Ancak, PEP, insanlarda belirtiler fark edildikten sonra, etkili değildir. Hayvanlarda olduğu gibi kuduz ilk belirtiler goruldukten sonra her zaman olumculdur. Destekleyici bakım bu noktada tek secenektir.
Kuduzu Onlemek
Kuduz soz konusu olunca, onlemek anahtardır. Neyse ki, bu oldukca basittir. İlk ve en onemlisi, kopekler ve diğer evcil hayvanlar rutin kuduz aşılarını olmalıdır. Geleneksel kuduz aşısı yıllık olarak verilir, fakat son tartışma evcil hayvanlarda muhtemel aşı doz aşımının bir uc yıllık kuduz aşısı gelişmesine yol acması şeklindedir. Seceneklerle ilgili olarak veterinerinizle konuşun ve yaşadığınız yerde hukuk kurallarının ne olduğunu araştırın.
Kuduz aşıları, protokolu daha komplike olmasına rağmen, insanlar icin de kullanılanilir. Bu nedenle, aşı genelde sadece evcil hayvanlar ya da yaban hayatı ile calışan ya da yuksek riskli yerlere seyahat eden insanlara verilir. Ancak aşıyı olan insanlar kuduza maruz kaldıktan sonra hala PEP’e ihtiyac duyacaklardır.
Aşıdan sonra, maruziyeti azaltmak kuduzu onlemenin en iyi yoludur. Kopeğinizin, ozellikle cok yaygın olan vahşi hayvanlarla karşılaşılan ormanlık bolgelerde, goruş alanınızın dışında dolaşmasına izin vermeyin. Kopeğinizi olu hayvanlardan uzak tutun ve bilinmeyen hayvanlarla etkileşimden kacının. Kopeğinizi bir hayvan ısırdıysa, hemen bir veterinerle goruşun.
İnsanlarda kuduzu onlemek de eşit derecede onemlidir. Kopek ısırığını onlemeyi oğrenin ve nasıl tedbirli olunması gerektiğini cocuklarınıza oğretin. İnsan ısırmalarının yeri hemen bir doktor tarafından tespit edilmelidir.
Eğer bir ısırık oluşursa, neden olan hayvanın bir evcil hayvan ya da bir insan olup olmadığını mumkun olan en kısa surede oğrenmek en iyisidir. Isırık birinin evcil hayvanına aitse, bilgi almak icin iletişim kurun ve aşı gecmişi, gecmişte muhtemel kuduz maruziyeti olup olmadığını oğrenin. Vahşi bir hayvansa, vahşi hayvanın olu olup olmadığını bulamayabilirsiniz. Her iki şekilde de yerel yetkililer durumdan haberdar edilmelidir.
Kuduz virusu ne kadar olumcul ve tehlikeli olsa da, neyse ki kolaylıkla onlenebilir. Unutmayın, hayvanlarınızı aşılama, maruziyeti en aza indirir. Aile, evcil hayvan ve insan guvenliğinizi korumak icin bilgi ile kendinizi kollayın.
Kuduzun Bulaşması
Kuduz virusu enfekte memeli ya da konakcının salyası yoluyla bulaşır. Gozle, burunla ya da ağızla temas teknik olarak virusu bulaştırabilir, fakat bu durumlar nadirdir. Konaktan bir ısırık, bir insana ya da hayvana kuduzu bulaştırmanın en yaygın yoludur. Enfekte salya, beyne doğru giden sinirler ve omurilik yoluyla vucutta hareket eder. Virus daha sonra hic belirti vermeden 3- 8 hafta (ture bağlı olarak) vucutta kuluckaya yatar. Beyin kuduz tarafından enfekte olduktan sonra, virus coğalır, tukuruk bezlerine yayılır ve kuduz belirtileri ortaya cıkar.
Kuduz Belirtileri
Kuduz belirtileri ture bağlıdır, bu yuzden kopekler tum belirtileri gostermezler. Başlangıc belirtileri davranış ve kişilik değişiklikleri, korku, utangaclık, insanlar ve diğer hayvanlardna cekinme ve orijinal ısırık yarasını yalama şeklindedir. Belirtiler, huzursuzluk, ajitasyon, goruntu ve seslere aşırı tepki şeklinde ilerler. Bunlar tam anlamıyla saldırganlığa yol acar, sonra yonelim bozukluğu nobetleri bunu izler. Kopekler baş ve boyun bolgesinde felcle de karşılaşabilir. Bu, aşırı salya ya da “ağız kopurmesi” ve solunum sıkıntısı ile sonuclanır. Ne yazık ki, daha sonra olum izler.
Kuduzu Teşhis Etme
Kopeklerde kuduzu kesin olarak teşhis etmenin tek yolu, olumden sonra elde edilebilen beyin dokusu orneklerini kullanarak bir direkt floresan antikor testi(dFA) aracılığıyla olur. İnsanlarda, tukuruk, kan, sac ve deri ornekleri ile birden fazla kapsamlı test yapılabilir, fakat bunlar ne mutlaktır ne de hayvanlar icin kullanılabilir. Yaşayan hayvanlarda tanı olasıdır ve klinik bulgu ve hasta oykusune bağlıdır. Kuduza yakalanan evcil hayvanlarda, ozellikle aşılanmamış hayvanlarda bir karantina suresi, hastalık belirtilerini izlemek icin gerekli olabilir. Aşı oykusu olmayanlara genellikle otenazi uygulanır.
Kuduz Tedavisi
Ne yazık ki, kuduz icin etkili bir tedavi yoktur. Kuduzun belirgin ve gelişmiş belirtilerini taşıyan hayvanlara genellikle otenazi uygulanır. Bu hayvanlarda gereksiz acıyı onlemek ve daha sonra diğer hayvanlar ve insanlara hastalığın gecmesini engellemek icindir.
Kuduza maruz kalan insanların, temas sonrası, kuduz aşısı ve immun globulin dahil bir seri enjeksiyon olan, profilaksi (PEP) adı verilen bir rejime gecmesi gerekir. Ancak, PEP, insanlarda belirtiler fark edildikten sonra, etkili değildir. Hayvanlarda olduğu gibi kuduz ilk belirtiler goruldukten sonra her zaman olumculdur. Destekleyici bakım bu noktada tek secenektir.
Kuduzu Onlemek
Kuduz soz konusu olunca, onlemek anahtardır. Neyse ki, bu oldukca basittir. İlk ve en onemlisi, kopekler ve diğer evcil hayvanlar rutin kuduz aşılarını olmalıdır. Geleneksel kuduz aşısı yıllık olarak verilir, fakat son tartışma evcil hayvanlarda muhtemel aşı doz aşımının bir uc yıllık kuduz aşısı gelişmesine yol acması şeklindedir. Seceneklerle ilgili olarak veterinerinizle konuşun ve yaşadığınız yerde hukuk kurallarının ne olduğunu araştırın.
Kuduz aşıları, protokolu daha komplike olmasına rağmen, insanlar icin de kullanılanilir. Bu nedenle, aşı genelde sadece evcil hayvanlar ya da yaban hayatı ile calışan ya da yuksek riskli yerlere seyahat eden insanlara verilir. Ancak aşıyı olan insanlar kuduza maruz kaldıktan sonra hala PEP’e ihtiyac duyacaklardır.
Aşıdan sonra, maruziyeti azaltmak kuduzu onlemenin en iyi yoludur. Kopeğinizin, ozellikle cok yaygın olan vahşi hayvanlarla karşılaşılan ormanlık bolgelerde, goruş alanınızın dışında dolaşmasına izin vermeyin. Kopeğinizi olu hayvanlardan uzak tutun ve bilinmeyen hayvanlarla etkileşimden kacının. Kopeğinizi bir hayvan ısırdıysa, hemen bir veterinerle goruşun.
İnsanlarda kuduzu onlemek de eşit derecede onemlidir. Kopek ısırığını onlemeyi oğrenin ve nasıl tedbirli olunması gerektiğini cocuklarınıza oğretin. İnsan ısırmalarının yeri hemen bir doktor tarafından tespit edilmelidir.
Eğer bir ısırık oluşursa, neden olan hayvanın bir evcil hayvan ya da bir insan olup olmadığını mumkun olan en kısa surede oğrenmek en iyisidir. Isırık birinin evcil hayvanına aitse, bilgi almak icin iletişim kurun ve aşı gecmişi, gecmişte muhtemel kuduz maruziyeti olup olmadığını oğrenin. Vahşi bir hayvansa, vahşi hayvanın olu olup olmadığını bulamayabilirsiniz. Her iki şekilde de yerel yetkililer durumdan haberdar edilmelidir.
Kuduz virusu ne kadar olumcul ve tehlikeli olsa da, neyse ki kolaylıkla onlenebilir. Unutmayın, hayvanlarınızı aşılama, maruziyeti en aza indirir. Aile, evcil hayvan ve insan guvenliğinizi korumak icin bilgi ile kendinizi kollayın.