Öğretmenabi
Member
- Katılım
- 4 Ağu 2019
- Mesajlar
- 166
[FONT="]HÜKÜMET DIŞI ULUSLARARASI ÖRGÜTLER[/FONT]
[FONT="]Genelde uluslar aşırı gruplar veya devletleri temsil etmeyen uluslararası örgütlenmeler ya da hükümet dışı gruplar ve örgütlenmeler gibi adlarla ifade edilen bu sınıfa giren uluslararası politika aktörlerinin sayıları ve önemleri 1945 sonrasında hızlı bir artış göstermiştir. Bunda çağdaş uluslararası sistemde artan uluslararası karşılıklı bağımlılığın yanı sıra toplumların gereksinimlerinin ve bunun bir sonucu olarak devletin denetimi dışında kalan alanların hızla artmasının da etkisi büyük olmuştur. Bu durum; etnik, dini, kültürel, ekonomik, ticari, eğitim, turizm ve spor gibi birçok alanda veya konuda kendini göstermektedir.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Uluslaraşırı örgütler de tıpkı ulusal düzeyde faaliyet gösteren baskı grupları gibi devletin düzenlemediği ve denetimi dışında kalan bu alanlarda benzer çıkarları paylaşan kişi ve grupların tek başına gerçekleştiremeyecekleri, ortak çıkarları çerçevesinde bir araya gelerek oluşturdukları örgütlerdir.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Uluslaraşırı örgütler ulusal örgütlerden iki noktada farklılık göstermektedirler. Bunlar, üyelerinin farklı ülkelerden olabilmesi ve faaliyetlerinin ülke sınırlarım aşabilmesidir. Siyasal iktidarı etkilemek amacıyla kullandıkları araçlarda büyük bir farklılık yoktur. Bu gruplar, faaliyette bulunduğu ülkenin yasalarının izin verdiği sınırlar içinde yasal olan yolları kullanabilecekleri gibi bazı yasal olmayan yolları da kullanıyor olabilirler. Ayrıca her iki gruba giren aktörlerin de siyasal iktidarla ilişkisini izlemek ve etkilerini ölçmek çoğu zaman imkânsızdır. Çünkü gerek devletler arasındaki gerekse devletler ile uluslararası örgütler arasındaki ilişkilerden farklı olarak ilişkiler ve etkileme çoğu zaman dolaylı veya gayri resmî yollardan yürütülmektedir.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Diğer taraftan bu sınıfa giren aktörler, uluslararası örgütlerden farklı olarak çok özel alanlarda faaliyet göstermekte ve daha özel grupların çıkarlarını temsil etmektedirler. Bu farkı, Birleşmiş Milletler Örgütü ile ulusal veya uluslararası alanda faaliyet gösteren bir işçi sendikasını ya da bir şirketi karşılaştırdığımızda rahatlıkla görürüz. Sonuçta amaç, belli bir grubun çıkarlarını ki bu örnekte olduğu gibi ya sendika üyelerinin ücret ve refah düzeyini korumak ya da şirketin, hissedarların daha fazla kâr ve kazanç elde etmesini sağlamaktır.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Bunlar, Uluslararası Hükümet Dışı Örgütler ya da Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları olarak bilinen ve uluslararası düzeyde faaliyet gösteren özel kişilerin, grupların ve bunların iş birliğinden doğan kuruluşlardır. Daha çok siyasal, ekonomik, kültürel veya toplumsal amaçlarla kurulmuş olan bu örgütleri uluslararası örgütlerden farklı kılan özellikleri, üyelerinden en az birinin hükümetlerini doğrudan temsil etmemesidir. Her geçen gün sayıları artmakta olan bu örgütlerin günümüzde 40.000 dolayında olduğu tahmin edilmektedir.
[/FONT]
[FONT="]Bu tür örgütlenmelerin ortaya çıkması esas itibarıyla insanların birtakım ekonomik, sosyal ve siyasal amaçlarını kendi imkânlarıyla gerçekleştirememeleri dolayısıyla bu yolla gerçekleştirmek istemelerinden ileri gelmektedir. Hükümetlerin doğrudan doğruya temsil edildikleri uluslararası örgütler ile hükümetleri doğrudan temsil etmeyen örgütler arasında bazı benzerlikler vardır. Bunlar da belli aralıklarla toplantılar yapmakta, karar verme sürecinde belli prosedürler takip edilmekte ve sürekli bir sekreteryaları bulunmaktadır. Ayrıca hepsinin kendilerine özgü fonları ve bilgi toplama yöntemleri vardır. Uluslararası örgütlerden farklı olarak bunların üyeleri devletlerden ziyade bireyler veya kamusal olmayan diğer örgütlenmelerdir. Bunlar, uluslararası örgütler gibi devletler arasında yapılan anlaşmalarla kurulmazlar.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Kendi aralarında da birtakım farklılıkların bulunduğu bu tür örgütler, tıpkı ulusal düzeyde faaliyet gösteren çıkar grupları veya sivil toplum örgütleri gibi devletlere kendi çıkarları doğrultusunda baskı yaparak politikalarını yönlendirmeye çalışmaktadırlar. Bunlar özellikle Birleşmiş Milletler başta olmak üzere uluslararası örgütlerde de etkilerini hissettirmektedirler. Daha çok Kuzey Amerika ve Batı Avrupa ülkelerinde söz konusu olmakla beraber dünyanın gelişmekte olan diğer bölgelerinde de sayıları hızla artmakta olan bu örgütlere örnek vermek gerekirse; Dünya Sendikalar Federasyonu (WFTU), Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), Dünya Siyonist Teşkilatı (WZO), Dünya Kiliseler Birliği (WCC), Uluslararası Hür Sendikalar Konfederasyonu (ICFTU), Avrupa Demokratik Birliği (EDU), Uluslararası Af Örgütü (Al), Uluslararası Hukukçular Komisyonu (ICJ) ve Uluslararası Lion Kulüpleri bunlardan sadece birkaç tanesidir.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Bunlardan IOC (International Olympic Committee – Uluslararası Olimpiyat Komitesi), 23 Haziran 1894’te kurulmuştur ve olimpik fikirlerin geliştirilmesi ile olimpik oyunların yönetiminden sorumludur. Belirli dönemlerde farklı yerlerde olimpiyat oyunları organize eden IOC, faaliyetlerini büyük ölçüde ulusal düzeydeki Olimpiyat Komiteleri ile iş birliğinde bulunarak gerçekleştirmektedir. Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ne 201 ulusal olimpiyat komitesi ve Filistin Kurtuluş Örgütü üyedir.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Uluslararası Af Örgütü, insan hakları ihlalleri konusunda duyarlılığı olan bireylerin ve sivil toplum kuruluşlarının üye olduğu bir uluslararası sivil toplum örgütüdür. Resmî hükümet temsilcilerinden ziyade sivil üye ve kuruluşların katılımıyla faaliyetlerini yürütür. Fonları, üye aidatları ve yine üyelerden gelen gönüllü katkılardan oluşur. Örgüt’ün amacı; uluslararası alanda insan hakları uygulamalarım izleyerek bunlarla ilgili gerekli girişimlerde bulunmak, söz konusu alanda gündeme gelen insan hakları ihlalleri, ayrımcılık, işkence ve benzeri konulara ilişkin uluslararası kamuoyu oluşturmaktır.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Hükümet dışı örgütlerin amaçlarına devletleri etkileyerek ulaştıkları bilinmektedir. Yukarıda birkaç tanesinin isimleri verilen bu örgütler, uluslararası örgütleri de etkileyerek amaçlarına ulaşmaya çalışmaktadırlar.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Özetlersek, hükümet dışı örgütlerin yukarıda sözü edilen hükümetler arası örgütlerden en belirgin farkı üyelerinin genellikle bireyler ve sivil toplum kuruluşları olmasıdır. Hükümetler arası örgütler, devletler arası iş birliği süreçleri olarak nitelenebilirken, bunlar; esas olarak bireyler ve toplumlar arası iş birliğini yansıtırlar. Hızla sayıları artan ve uluslararası alanda baskı grubu gibi faaliyet gösteren bu örgütlerin uluslararası ilişkileri hissedilir şekilde etkiledikleri görülmektedir.[/FONT]
[FONT="]Genelde uluslar aşırı gruplar veya devletleri temsil etmeyen uluslararası örgütlenmeler ya da hükümet dışı gruplar ve örgütlenmeler gibi adlarla ifade edilen bu sınıfa giren uluslararası politika aktörlerinin sayıları ve önemleri 1945 sonrasında hızlı bir artış göstermiştir. Bunda çağdaş uluslararası sistemde artan uluslararası karşılıklı bağımlılığın yanı sıra toplumların gereksinimlerinin ve bunun bir sonucu olarak devletin denetimi dışında kalan alanların hızla artmasının da etkisi büyük olmuştur. Bu durum; etnik, dini, kültürel, ekonomik, ticari, eğitim, turizm ve spor gibi birçok alanda veya konuda kendini göstermektedir.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Uluslaraşırı örgütler de tıpkı ulusal düzeyde faaliyet gösteren baskı grupları gibi devletin düzenlemediği ve denetimi dışında kalan bu alanlarda benzer çıkarları paylaşan kişi ve grupların tek başına gerçekleştiremeyecekleri, ortak çıkarları çerçevesinde bir araya gelerek oluşturdukları örgütlerdir.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Uluslaraşırı örgütler ulusal örgütlerden iki noktada farklılık göstermektedirler. Bunlar, üyelerinin farklı ülkelerden olabilmesi ve faaliyetlerinin ülke sınırlarım aşabilmesidir. Siyasal iktidarı etkilemek amacıyla kullandıkları araçlarda büyük bir farklılık yoktur. Bu gruplar, faaliyette bulunduğu ülkenin yasalarının izin verdiği sınırlar içinde yasal olan yolları kullanabilecekleri gibi bazı yasal olmayan yolları da kullanıyor olabilirler. Ayrıca her iki gruba giren aktörlerin de siyasal iktidarla ilişkisini izlemek ve etkilerini ölçmek çoğu zaman imkânsızdır. Çünkü gerek devletler arasındaki gerekse devletler ile uluslararası örgütler arasındaki ilişkilerden farklı olarak ilişkiler ve etkileme çoğu zaman dolaylı veya gayri resmî yollardan yürütülmektedir.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Diğer taraftan bu sınıfa giren aktörler, uluslararası örgütlerden farklı olarak çok özel alanlarda faaliyet göstermekte ve daha özel grupların çıkarlarını temsil etmektedirler. Bu farkı, Birleşmiş Milletler Örgütü ile ulusal veya uluslararası alanda faaliyet gösteren bir işçi sendikasını ya da bir şirketi karşılaştırdığımızda rahatlıkla görürüz. Sonuçta amaç, belli bir grubun çıkarlarını ki bu örnekte olduğu gibi ya sendika üyelerinin ücret ve refah düzeyini korumak ya da şirketin, hissedarların daha fazla kâr ve kazanç elde etmesini sağlamaktır.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
- Dünya Savaşı sonrası dönemde devletler arasındaki bağımlılığın artmasıyla beraber uluslaraşırı örgütlenmelerin sayılarında da hızlı bir artış olmuştur. Daha önce birinci ünite de değinildiği gibi ulaşım, iletişim teknolojisindeki hızlı değişim ve artan karşılıklı ekonomik bağımlılık bir taraftan devletlerin sınırlarının geleneksel anlamını büyük ölçüde zayıflatırken diğer taraftan bu durum kaçınılmaz olarak uluslararası ilişkilerde devlet merkezli yaklaşımların şiddetle eleştirilmesini gündeme getirmiştir. Özellikle plüralist ve liberal yaklaşımı benimseyen yazarlar, devlet dışındaki aktörlerin uluslararası sistemdeki rollerine ve bağımsız bir aktör olarak uluslararası ilişkileri etkilediklerine dikkat çekmeye çalışmışlardır.
[FONT="]Bunlar, Uluslararası Hükümet Dışı Örgütler ya da Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları olarak bilinen ve uluslararası düzeyde faaliyet gösteren özel kişilerin, grupların ve bunların iş birliğinden doğan kuruluşlardır. Daha çok siyasal, ekonomik, kültürel veya toplumsal amaçlarla kurulmuş olan bu örgütleri uluslararası örgütlerden farklı kılan özellikleri, üyelerinden en az birinin hükümetlerini doğrudan temsil etmemesidir. Her geçen gün sayıları artmakta olan bu örgütlerin günümüzde 40.000 dolayında olduğu tahmin edilmektedir.
[/FONT]
[FONT="]Bu tür örgütlenmelerin ortaya çıkması esas itibarıyla insanların birtakım ekonomik, sosyal ve siyasal amaçlarını kendi imkânlarıyla gerçekleştirememeleri dolayısıyla bu yolla gerçekleştirmek istemelerinden ileri gelmektedir. Hükümetlerin doğrudan doğruya temsil edildikleri uluslararası örgütler ile hükümetleri doğrudan temsil etmeyen örgütler arasında bazı benzerlikler vardır. Bunlar da belli aralıklarla toplantılar yapmakta, karar verme sürecinde belli prosedürler takip edilmekte ve sürekli bir sekreteryaları bulunmaktadır. Ayrıca hepsinin kendilerine özgü fonları ve bilgi toplama yöntemleri vardır. Uluslararası örgütlerden farklı olarak bunların üyeleri devletlerden ziyade bireyler veya kamusal olmayan diğer örgütlenmelerdir. Bunlar, uluslararası örgütler gibi devletler arasında yapılan anlaşmalarla kurulmazlar.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Kendi aralarında da birtakım farklılıkların bulunduğu bu tür örgütler, tıpkı ulusal düzeyde faaliyet gösteren çıkar grupları veya sivil toplum örgütleri gibi devletlere kendi çıkarları doğrultusunda baskı yaparak politikalarını yönlendirmeye çalışmaktadırlar. Bunlar özellikle Birleşmiş Milletler başta olmak üzere uluslararası örgütlerde de etkilerini hissettirmektedirler. Daha çok Kuzey Amerika ve Batı Avrupa ülkelerinde söz konusu olmakla beraber dünyanın gelişmekte olan diğer bölgelerinde de sayıları hızla artmakta olan bu örgütlere örnek vermek gerekirse; Dünya Sendikalar Federasyonu (WFTU), Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), Dünya Siyonist Teşkilatı (WZO), Dünya Kiliseler Birliği (WCC), Uluslararası Hür Sendikalar Konfederasyonu (ICFTU), Avrupa Demokratik Birliği (EDU), Uluslararası Af Örgütü (Al), Uluslararası Hukukçular Komisyonu (ICJ) ve Uluslararası Lion Kulüpleri bunlardan sadece birkaç tanesidir.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Bunlardan IOC (International Olympic Committee – Uluslararası Olimpiyat Komitesi), 23 Haziran 1894’te kurulmuştur ve olimpik fikirlerin geliştirilmesi ile olimpik oyunların yönetiminden sorumludur. Belirli dönemlerde farklı yerlerde olimpiyat oyunları organize eden IOC, faaliyetlerini büyük ölçüde ulusal düzeydeki Olimpiyat Komiteleri ile iş birliğinde bulunarak gerçekleştirmektedir. Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ne 201 ulusal olimpiyat komitesi ve Filistin Kurtuluş Örgütü üyedir.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Uluslararası Af Örgütü, insan hakları ihlalleri konusunda duyarlılığı olan bireylerin ve sivil toplum kuruluşlarının üye olduğu bir uluslararası sivil toplum örgütüdür. Resmî hükümet temsilcilerinden ziyade sivil üye ve kuruluşların katılımıyla faaliyetlerini yürütür. Fonları, üye aidatları ve yine üyelerden gelen gönüllü katkılardan oluşur. Örgüt’ün amacı; uluslararası alanda insan hakları uygulamalarım izleyerek bunlarla ilgili gerekli girişimlerde bulunmak, söz konusu alanda gündeme gelen insan hakları ihlalleri, ayrımcılık, işkence ve benzeri konulara ilişkin uluslararası kamuoyu oluşturmaktır.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Hükümet dışı örgütlerin amaçlarına devletleri etkileyerek ulaştıkları bilinmektedir. Yukarıda birkaç tanesinin isimleri verilen bu örgütler, uluslararası örgütleri de etkileyerek amaçlarına ulaşmaya çalışmaktadırlar.[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]Özetlersek, hükümet dışı örgütlerin yukarıda sözü edilen hükümetler arası örgütlerden en belirgin farkı üyelerinin genellikle bireyler ve sivil toplum kuruluşları olmasıdır. Hükümetler arası örgütler, devletler arası iş birliği süreçleri olarak nitelenebilirken, bunlar; esas olarak bireyler ve toplumlar arası iş birliğini yansıtırlar. Hızla sayıları artan ve uluslararası alanda baskı grubu gibi faaliyet gösteren bu örgütlerin uluslararası ilişkileri hissedilir şekilde etkiledikleri görülmektedir.[/FONT]