[FONT="]YAZIM KURALLARI[/FONT]
[FONT="]Sözcüklerin ve harflerin yazılışıyla ilgili belli kurallar da vardır. Bunları şimdi ayrı ayrı göreceğiz.[/FONT]
[FONT="]BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIÐI YERLER[/FONT]
[FONT="]cümlesinde birinci cümle büyük harfle başladığı halde, ikinci cümle küçük harfle başlamıştır.[/FONT]
[FONT="]“Sonunda Milli Eğitim Bakanlığı’nda iş bulmuş.”[/FONT]
[FONT="]“Bugün bize Avukat Rıza Bey gelecek.”[/FONT]
[FONT="]cümlesinde altı çizili sözcükler gerçek anlamda olduklarından büyük harfle başlamış ve ekler kesmeyle ayrılmıştır.[/FONT]
[FONT="]“Haberi duyunca dünyalar benim oldu sanki.”[/FONT]
[FONT="]cümlesinde altı çizili söz mecaz anlamda olduğundan küçük harfle başlamış ve ekler ayrılmamıştır.[/FONT]
[FONT="]“Bu derste Anadolu’nun kuzeyini göreceğiz.”[/FONT]
[FONT="]cümlelerinde altı çizili söz birinci cümlede sıfat olmuş ve büyük harfle yazılmış, ikincide isim olmuş ve küçük harfle yazılmıştır.[/FONT]
[FONT="]“Buraya her yıl mart ayında gelirler.”[/FONT]
[FONT="]Cümlelerinde tarihler arasında kullanıldığı birinci cümlede büyük harfle başlatılan “mart” sözü tarihler arasında olmadığı ikinci cümlede küçük harfle başlatılmıştır.[/FONT]
[FONT="]“Mİ” SORU EDATININ YAZIMI[/FONT]
[FONT="]“Bu olayı Emre’ mi anlattı?”
yanlış[/FONT]
[FONT="]“Bu olayı Emre mi anlattı?”
doğru[/FONT]
[FONT="]İKİLEMELERİN YAZIMI[/FONT]
yanlış[/FONT]
[FONT="]“O buraya aşağı-yukarı iki saatte bir uğrar.”
yanlış[/FONT]
[FONT="]cümlelerinde birincide virgül, ikincide kısa çizgi, yazım yanlışına neden olmuştur.[/FONT]
[FONT="]SAYILARIN YAZIMI[/FONT]
[FONT="]cümlesinde altı çizili söz yanlış yazmıştır. Çünkü sayıyı yazıyla yazsak “altıncı” olur yani ek “-ncı” olacaktır.
“Bana 3′de geleceğini söylemişti.”[/FONT]
[FONT="]cümlesinde de ekte hata vardır. Çünkü “üç” sözü sert sessizle biter, buna göre ek de sert sessiz olmalı yani “3′te” olmalıdır.[/FONT]
[FONT="]“Kİ” BAÐLACININ YAZIMI[/FONT]
[FONT="]Türkçe’de üç tür “ki” vardır: İlgi zamiri, sıfat yapan ek ve bağlaç. Bunlardan ilk ikisi kendinden önceki sözcüğe bitişik, sonuncusu ayrı yazılır.[/FONT]
[FONT="]İlgi zamiri daima bir ismin yerine geçer ve cümleden çıkarılamaz.[/FONT]
[FONT="]“Sizin arabanız yeni, bizimki biraz eskice.”[/FONT]
[FONT="]cümlesinde “-ki” araba isminin yerine geçmiştir.[/FONT]
[FONT="]Sıfat yapan ek, eklendiği sözcüğe ait olan bir ismin sıfatı olur. Cümleden çıkarılamaz.[/FONT]
[FONT="]“Çantandaki kalemleri çıkar bakalım.”[/FONT]
[FONT="]Bağlaç olan ki ise cümlede açıklama anlamı verir. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz. Çekimli fiillerden sonra gelen “ki” ler daima bağlaçtır.[/FONT]
[FONT="]“Baktım ki gelmiyor, ben yanına gittim.”[/FONT]
[FONT="]“O ki bunu bana yaptı, herkes yapar.[/FONT]
[FONT="]“DE” BAÐLACININ YAZIMI[/FONT]
[FONT="]Türkçe’de iki tür “de” vardır: Hal eki ve bağlaç.[/FONT]
[FONT="]Hal eki cümlede yer, zaman bildirecek şekilde kullanılır ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulur.[/FONT]
[FONT="]“Beni durakta bekle.”[/FONT]
[FONT="]“Geldiğinde beni arardı.”[/FONT]
[FONT="]Cümlelerindeki “de”leri çıkarırsak cümlenin anlamsız hale geldiğini görürüz.[/FONT]
[FONT="]Bağlaç olan “de” cümlede başka şeylerin de olduğu anlamını verir. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı daralır ama bozulmaz.[/FONT]
[FONT="]“Sen de gelecek misin?”[/FONT]
[FONT="]“Baktı da tanımadı.”[/FONT]
[FONT="]Cümlelerinde “de”leri çıkarırsak, birincide başka şeylerinde olduğu anlamı ortadan kalkar, ama cümle yine anlamlıdır. İkincide ise daralma bile olmaz.[/FONT]
[FONT="]“Bu soru hiç te zor değil.
yanlış[/FONT]
[FONT="]“Bu soru hiç de zor değil.
doğru[/FONT]
[FONT="]Bizimle Yunus’da gelecek mi?
yanlış[/FONT]
[FONT="]Bizimle Yunus da gelecek mi?
doğru[/FONT]
[FONT="]Yusuf’ki bunu bilemedi, kimse bilemez.
yanlış[/FONT]
[FONT="]Yusuf ki bunu bilemedi, kimse bilemez.
doğru[/FONT]
[FONT="]BİLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI[/FONT]
[FONT="]Bileşik sözcükler daima bitişik yazılır. Ancak bileşik fiillerin bir bölümünün, bileşik sıfatların ayrı yazılanları da vardır.[/FONT]
[FONT="]Buna göre kurallı bileşik fiiller (yeterlik, sürerlik, tezlik, yaklaşma fiilleri) daima bitişik yazılır.[/FONT]
[FONT="]“gelebilir, gidiverdi, bakakaldı, düşeyazdı”[/FONT]
[FONT="]Yardımcı fiille yapılanlarda isim durumundaki sözcükte ses düşmesi ya da türemesi oluyorsa bitişik, olmuyorsa ayrı yazılır.[/FONT]
[FONT="]“yolcu etti, sabretti, hissetti”[/FONT]
[FONT="]Anlamca kaynaşmış bileşik fiillerin ise kimileri bitişik kimileri ayrı yazılır belli bir kuralı yoktur.[/FONT]
[FONT="]“Dalga geçme, vazgeçme”[/FONT]
[FONT="]İki sözcüğün anlamını kaybedip kendi anlamlarından başka bir anlama gelerek oluşturdukları bileşik sözcükler bitişik yazılır. Bileşik sözcükler konusunu yeniden gözden geçirin.[/FONT]
[FONT="]“Bu gecekondu kimin acaba?”[/FONT]
[FONT="]“Böyle gelişigüzel konuşmayı bırak.”[/FONT]
[FONT="]Burada özellikle, karıştırılan birkaç sözcüğü de anlatmadan geçmeyelim.[/FONT]
[FONT="]“Herhangi bir sorun yok ortalıkta.”[/FONT]
[FONT="]“Hiçbir soru zor değildi.”[/FONT]
[FONT="]“Birtakım insanlar giyimlerine önem vermezler.”[/FONT]
[FONT="]“Birkaç kişinin sözü birçoğunu üzdü.”[/FONT]
[FONT="]“Elverir ki bir gün bana, gel, desin.”[/FONT]
[FONT="]YAZIMI KARIŞTIRILAN SÖZCÜKLER[/FONT]
[FONT="]Kimi sözcüklerin yazımı çoğu zaman, seslerin yeri değiştirildiğinden yanlış olur. Bunlardan birkaçını gösterelim.
[/FONT]
[FONT="]KISATMALARIN YAZIMI[/FONT]
[FONT="]cümlesinde eğer harflerin ifade ettiği sözcükleri söylesek ek “Öğrenci Seçme Sınavı’nda” şeklinde olacaktı. Kısaltıldığında “de” şeklinde olmuştur.[/FONT]
[FONT="]
[/FONT]
[FONT="]Sözcüklerin ve harflerin yazılışıyla ilgili belli kurallar da vardır. Bunları şimdi ayrı ayrı göreceğiz.[/FONT]
[FONT="]BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIÐI YERLER[/FONT]
- Her cümle büyük harfle başlar. Ancak sıralı cümlelerde, cümleler arasında noktalı virgül kullanıldığında, bu işaretten sonraki cümle küçük harfle başlar.
[FONT="]cümlesinde birinci cümle büyük harfle başladığı halde, ikinci cümle küçük harfle başlamıştır.[/FONT]
- Kitap, dergi isimleri, kurum, kuruluş isimleri ve diğer özel isimler daima büyük harfle başlar.
[FONT="]“Sonunda Milli Eğitim Bakanlığı’nda iş bulmuş.”[/FONT]
- Özel isimlere bağlı ünvan ve lakaplar özel isimden önce de gelse sonra da, büyük harfle başlar.
[FONT="]“Bugün bize Avukat Rıza Bey gelecek.”[/FONT]
- Ay, Güneş, Dünya ve öteki gezegen isimleri gerçek anlamıyla kullanılırsa büyük harfle, mecaz anlama gelirse küçük harfle başlar.
[FONT="]cümlesinde altı çizili sözcükler gerçek anlamda olduklarından büyük harfle başlamış ve ekler kesmeyle ayrılmıştır.[/FONT]
[FONT="]“Haberi duyunca dünyalar benim oldu sanki.”[/FONT]
[FONT="]cümlesinde altı çizili söz mecaz anlamda olduğundan küçük harfle başlamış ve ekler ayrılmamıştır.[/FONT]
- Yön bildiren isimler, yönünü bildirdiği isimden önce gelirse (yani sıfat olursa) büyük harfle, sonra gelirse küçük harfle başlar.
[FONT="]“Bu derste Anadolu’nun kuzeyini göreceğiz.”[/FONT]
[FONT="]cümlelerinde altı çizili söz birinci cümlede sıfat olmuş ve büyük harfle yazılmış, ikincide isim olmuş ve küçük harfle yazılmıştır.[/FONT]
- Tarihler arasında kullanılan gün ve ay isimleri büyük harfle başlar.
[FONT="]“Buraya her yıl mart ayında gelirler.”[/FONT]
[FONT="]Cümlelerinde tarihler arasında kullanıldığı birinci cümlede büyük harfle başlatılan “mart” sözü tarihler arasında olmadığı ikinci cümlede küçük harfle başlatılmıştır.[/FONT]
[FONT="]“Mİ” SORU EDATININ YAZIMI[/FONT]
- Bu edat kendinden önceki sözcüğe ayrı, kendinden sonraki eklere bitişik yazılır.
[FONT="]“Bu olayı Emre’ mi anlattı?”
yanlış[/FONT]
[FONT="]“Bu olayı Emre mi anlattı?”
doğru[/FONT]
[FONT="]İKİLEMELERİN YAZIMI[/FONT]
- İkilemeyi oluşturan sözcüklerin arasına hiçbir noktalama işareti getirilmez.
yanlış[/FONT]
[FONT="]“O buraya aşağı-yukarı iki saatte bir uğrar.”
yanlış[/FONT]
[FONT="]cümlelerinde birincide virgül, ikincide kısa çizgi, yazım yanlışına neden olmuştur.[/FONT]
- Pekiştirmeli sözcükler ise daima bitişik yazılır.
[FONT="]SAYILARIN YAZIMI[/FONT]
- Sayı isimleri birbirinden ayrı yazılır.
- Sayılara gelen ekler sayının okunuşuna göre getirilmeli.
[FONT="]cümlesinde altı çizili söz yanlış yazmıştır. Çünkü sayıyı yazıyla yazsak “altıncı” olur yani ek “-ncı” olacaktır.
“Bana 3′de geleceğini söylemişti.”[/FONT]
[FONT="]cümlesinde de ekte hata vardır. Çünkü “üç” sözü sert sessizle biter, buna göre ek de sert sessiz olmalı yani “3′te” olmalıdır.[/FONT]
[FONT="]“Kİ” BAÐLACININ YAZIMI[/FONT]
[FONT="]Türkçe’de üç tür “ki” vardır: İlgi zamiri, sıfat yapan ek ve bağlaç. Bunlardan ilk ikisi kendinden önceki sözcüğe bitişik, sonuncusu ayrı yazılır.[/FONT]
[FONT="]İlgi zamiri daima bir ismin yerine geçer ve cümleden çıkarılamaz.[/FONT]
[FONT="]“Sizin arabanız yeni, bizimki biraz eskice.”[/FONT]
[FONT="]cümlesinde “-ki” araba isminin yerine geçmiştir.[/FONT]
[FONT="]Sıfat yapan ek, eklendiği sözcüğe ait olan bir ismin sıfatı olur. Cümleden çıkarılamaz.[/FONT]
[FONT="]“Çantandaki kalemleri çıkar bakalım.”[/FONT]
[FONT="]Bağlaç olan ki ise cümlede açıklama anlamı verir. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz. Çekimli fiillerden sonra gelen “ki” ler daima bağlaçtır.[/FONT]
[FONT="]“Baktım ki gelmiyor, ben yanına gittim.”[/FONT]
[FONT="]“O ki bunu bana yaptı, herkes yapar.[/FONT]
[FONT="]“DE” BAÐLACININ YAZIMI[/FONT]
[FONT="]Türkçe’de iki tür “de” vardır: Hal eki ve bağlaç.[/FONT]
[FONT="]Hal eki cümlede yer, zaman bildirecek şekilde kullanılır ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulur.[/FONT]
[FONT="]“Beni durakta bekle.”[/FONT]
[FONT="]“Geldiğinde beni arardı.”[/FONT]
[FONT="]Cümlelerindeki “de”leri çıkarırsak cümlenin anlamsız hale geldiğini görürüz.[/FONT]
[FONT="]Bağlaç olan “de” cümlede başka şeylerin de olduğu anlamını verir. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı daralır ama bozulmaz.[/FONT]
[FONT="]“Sen de gelecek misin?”[/FONT]
[FONT="]“Baktı da tanımadı.”[/FONT]
[FONT="]Cümlelerinde “de”leri çıkarırsak, birincide başka şeylerinde olduğu anlamı ortadan kalkar, ama cümle yine anlamlıdır. İkincide ise daralma bile olmaz.[/FONT]
[FONT="]“Bu soru hiç te zor değil.
yanlış[/FONT]
[FONT="]“Bu soru hiç de zor değil.
doğru[/FONT]
[FONT="]Bizimle Yunus’da gelecek mi?
yanlış[/FONT]
[FONT="]Bizimle Yunus da gelecek mi?
doğru[/FONT]
[FONT="]Yusuf’ki bunu bilemedi, kimse bilemez.
yanlış[/FONT]
[FONT="]Yusuf ki bunu bilemedi, kimse bilemez.
doğru[/FONT]
[FONT="]BİLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI[/FONT]
[FONT="]Bileşik sözcükler daima bitişik yazılır. Ancak bileşik fiillerin bir bölümünün, bileşik sıfatların ayrı yazılanları da vardır.[/FONT]
[FONT="]Buna göre kurallı bileşik fiiller (yeterlik, sürerlik, tezlik, yaklaşma fiilleri) daima bitişik yazılır.[/FONT]
[FONT="]“gelebilir, gidiverdi, bakakaldı, düşeyazdı”[/FONT]
[FONT="]Yardımcı fiille yapılanlarda isim durumundaki sözcükte ses düşmesi ya da türemesi oluyorsa bitişik, olmuyorsa ayrı yazılır.[/FONT]
[FONT="]“yolcu etti, sabretti, hissetti”[/FONT]
[FONT="]Anlamca kaynaşmış bileşik fiillerin ise kimileri bitişik kimileri ayrı yazılır belli bir kuralı yoktur.[/FONT]
[FONT="]“Dalga geçme, vazgeçme”[/FONT]
[FONT="]İki sözcüğün anlamını kaybedip kendi anlamlarından başka bir anlama gelerek oluşturdukları bileşik sözcükler bitişik yazılır. Bileşik sözcükler konusunu yeniden gözden geçirin.[/FONT]
[FONT="]“Bu gecekondu kimin acaba?”[/FONT]
[FONT="]“Böyle gelişigüzel konuşmayı bırak.”[/FONT]
[FONT="]Burada özellikle, karıştırılan birkaç sözcüğü de anlatmadan geçmeyelim.[/FONT]
[FONT="]“Herhangi bir sorun yok ortalıkta.”[/FONT]
[FONT="]“Hiçbir soru zor değildi.”[/FONT]
[FONT="]“Birtakım insanlar giyimlerine önem vermezler.”[/FONT]
[FONT="]“Birkaç kişinin sözü birçoğunu üzdü.”[/FONT]
[FONT="]“Elverir ki bir gün bana, gel, desin.”[/FONT]
[FONT="]YAZIMI KARIŞTIRILAN SÖZCÜKLER[/FONT]
[FONT="]Kimi sözcüklerin yazımı çoğu zaman, seslerin yeri değiştirildiğinden yanlış olur. Bunlardan birkaçını gösterelim.
[/FONT]
| YanılYalınKırp | ––– | ışızık | ®®® | D yanlışyalnız kirpik kibrit | Y yalnışyanlız kiprik kirbit |
- Sözcüklerin baş harflerinin alınmasıyla oluşturulan kısaltmalar daima büyük harfle yazılır. Bu kısatmalara ek getirilirken, harflerin ifade ettiği sözcükler söylenmez sadece harfler okunarak getirilir.
[FONT="]cümlesinde eğer harflerin ifade ettiği sözcükleri söylesek ek “Öğrenci Seçme Sınavı’nda” şeklinde olacaktı. Kısaltıldığında “de” şeklinde olmuştur.[/FONT]
[FONT="]
[/FONT]