Orta kulak enfeksiyonları nelerdir?
Tıptaki adı ile; otitis media (kısaca otit) kulak zarının arkasında/orta kulakta oluşan enfeksiyonlardır. Her yaşta görülebileceği gibi, genellikle çocuklar çağında daha sık karşılaşılmaktadır. Öyle ki büyümekte olan çocukların %50’den fazlasında (özellikle 3 yaşından önceki dönemde) en az bir defa orta kulak enfeksiyonu oluşmaktadır.
Otit; çocuklarda soğuk algınlığı ya da grip gibi hastaları takip eden bir-iki günde ortaya çıkabilmektedir.
Çocuklarda genellikle 3 çeşitte orta kulak enfeksiyonu gözlenir;
Akut otitis media: Orta kulakta hızlı gelişen geçici enfeksiyonlardır.
Rekürren (tekrar eden) otitis media: Sürekli nüks eden/tekrar eden enfeksiyonlardır.
Kronik efüzyonlu otitis media (EOM): Orta kulakta tedaviye dirençli yapışkan, genellikle ağrısız sıvının birikimi olarak tarif edilir.
Çocuklarda gözlenen orta kulak enfeksiyonları (otit)
- Tüm çocukların yarısında üç yaşından önce orta kulak enfeksiyonu geçirme sıklığı %50 civarındadır.
- Çocuk ne kadar erken enfeksiyon geçirirse, orta kulak enfeksiyonunun tekrar etmesi o kadar sık olabilmektedir.
- 6 aydan uzun süre anne sütü ile beslenen çocuklarda orta kulak enfeksiyonlarının daha az oluştuğu bilinmektedir.
- Evde sigara içilmesi, orta kulak enfeksiyonunu görülme oranını arttırmaktadır.
- 5 yaşından itibaren tekrar eden orta kulak enfeksiyonları azalmaya başlar.
- Erkek çocukların kız çocuklara oranla daha sık otite yakalandığı bilinmektedir.
- Kreşe giden çocuklarda orta kulak enfeksiyonlarına daha sık rastlanır.
- Orta kulak enfeksiyonları kış mevsiminde yaz mevsimine oranla daha sık ortaya çıkar.
Çocuklarda gözlenen orta kulak enfeksiyonlarının (otit) belirtileri nelerdir?
Orta kulak enfeksiyonundan önce çocuklarda soğuk algınlığı belirtileri ortaya çıkar;
- Genellikle önce burun akıntısı gözlenir.
- Burun tıkanıklığı (akıntı kıvamı koyulaşır ve sarımsı renk alır)
- Hafif ateş (bazen gözlenmez)
- Boğaz ağrısı
- Öksürük
Soğuk algınlığının bu belirtilerinden sonra bir kaç gün içinde orta kulak enfeksiyonu gözlenebilir. Çocuklarda belirtiler değişkenlik göstermekle beraber, yeni doğanlardaki belirtiler şöyle sıralanabilir:
- Ağlama nöbetleri
- Huzursuzluk
- 37-38,5 °C ateş
- Kulakla oynama
Daha büyük çocuklarda ise sık gözlenen belirtiler:
- Baş ağrısı
- 37-38.5 °C ateş
- Gece uyanma
- Kulakla oynamaya bağlı kulakta kızarıklık oluşması
- Kulak zarının delinmesine bağlı olarak kulak kanalında ya da yastıkta sarı ya da kanlı akıntı gözlenmesi
Orta kulak enfeksiyonlarının komplikasyonları nelerdir?
Tekrar eden orta kulak enfeksiyonları; çocuklarda işitme sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Çocuklarda gözlenen işitme sorunları konuşmayı geciktirebilmektedir. Geç konuşan ve zor duyan çocuklarda öğrenme ve kavrama sekteye uğrayabilir ve davranış sorunları ortaya çıkabilir.
Nadir olarak da olsa orta kulak enfeksiyonunda; enfeksiyonun beyin ve kemiklere ulaşması söz konusu olabilmektedir:
- Mastoid kemik adı verilen ve kulak arkasında yer alan kemiğin enfeksiyonu söz konusu olabilir. Bu durum uzun süreli antibiyotik kullanımı ya da cerrahi müdahale ile düzelebilmektedir.
- Enfeksiyonun beyine ilerlemesiyle menenjit (beyin zarı iltihabı), beyin apsesi, ensefalit (beyin iltihabı) gelişebilir.
- Kulak içinden geçen yüz sinirinin enfeksiyondan etkilenmesi halinde yüz felci gelişebilmektedir.
- "Kolesteatom" adı verilen ve kulak yapılarını tahrip eden ve tek tedavisi cerrahi olan kist oluşabilir.
- Orta ve iç kulak kireçlenmesi gözlenebilir.
Orta kulak enfeksiyonundan şüphelenmeniz durumunda kulak burun boğaz uzmanına başvurmanız büyük önem taşır. Çocuğunuzda ani işitme kaybı, baş ağrısı, baş dönmesi, titreme ve ateş, ense sertliği ve kusma gibi durumlar söz konusu ise acil olarak doktora gitmelisiniz.
Orta kulak enfeksiyonlarında tanı
Uzman doktorlarca yapılan kulak burun boğaz muayenesinden sonra, işitme testleri ile işitmede bir sorun olup olmadığı belirlenir.
Orta kulak basıncı, orta kulakta sıvı ve enfeksiyon birikmesi ile artmaktadır. Bu durumun ciddiyetini belirlemek için "timpanogram" adı verilen orta kulak basınç ölçümü yapılmaktadır.
Tüm bu muayene ve tetkiklerden sonra, enfeksiyonun varlığı ve seviyesi tespit edilir ve uygun tedavi planlanır.
Orta kulak enfeksiyonlarının (otitin) tedavisi
Orta kulak enfeksiyonu için uygun tedavinin belirlenmesinde şikayetlerin ne kadar zamandır gözlendiği ve şiddeti göz önüne alınır.
Orta kulak enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan seçenekler:
Antibiyotik kullanımı: Ülkemizde antibiyotik tüketiminin en sık olduğu hastalıklardan birinin orta kulak enfeksiyonları olduğunu bilinmektedir. Bazı araştırmalar; orta kulak enfeksiyonlarının çoğunluğunun iki hafta içinde antibiyotiksiz kendiliğinden de iyileşebildiğini gösterse de antibiyotik kullanılmadığında "mastoidit" adı verilen orta kulak arkasında yer alan kemiğin de enfeksiyonu söz konusu olabilmektedir. Bu durum uzun süreli antibiyotik tedavisi ya da cerrahiyi gerektirdiğinden, genellikle ilk muayene sonunda antibiyotik kullanımı önerilir.
Ağrı kesici ilaç kullanımı: Orta kulak enfeksiyonuna bağlı ortaya çıkan ağrının giderilmesinde kullanılabilmektedir.
Dekonjestan ilaç kullanımı: Östaki tüpü ve üst solunum yolu mukozasındaki şişme ve ödemi engellemek için kullanılabilmektedir.
Aşılar: Orta kulak enfeksiyonuna neden olabilecek bazı mikroorganizmalara karşı üretilen aşılar, koruyucu tedavide kullanılabilmektedir.
Cerrahi: Bazı durumlarda ilaç kullanımı orta kulak enfeksiyonların tedavisinde yeterli olmayabilir. Bu gibi durumda cerrahi uygulamalara başvurulabilir. "Miringotomi" adı verilen kulak zarına delik açılması işlemi yapılır ve kulak tüpü yerleştirilir. Ameliyat, genel anestezi altında uygulanmaktadır. Anestezi sonrasında ameliyat uygulanacak kulak, mikroorganizmaların geçişini engellemek amacıyla özel solüsyonlarla temizlenir ve ameliyat mikroskobu altında kulak zarına küçük bir delik açılır. Bu deliğe özel olarak üretilen kulak tüpü yerleştirilir ve gerekiyorsa geniz eti alınır. Yerleştirilen bu tüp sayesinde orta kulakta biriken ve enfeksiyonun sürekli tekrarlanmasına neden olan sıvının tahliyesi sağlanır.
Kulak tüpünün sakıncası var mıdır?
Çoğunlukla kronik yani uzun süren ve tekrar eden orta kulak enfeksiyonlarında tüp yerleştirilmesi en etkili tedavi yöntemi olmaktadır. Çoğunlukla bu kulak tüpleri kendi kendine düşer ve vücut tarafından atılır. Kulak tüplerinin vücuttan atılmadığı bazı durumlarda ise tüp doktor tarafından alınır.
Tüpün alınması ile delik olan kulak zarı kendi kendine kapanmaktadır. Nadiren kulak zarı kendi kendine kapanamayabilir. Bu durumda kulak zarına cerrahi olarak yama yapılır.
Kronik efüzyonlu otitis media (EOM)
Kronik efüzyonlu otitis mediada; orta kulakta ilaca dirençli yapışkan bir sıvı birikimi söz konusudur.
Genellikle akut orta kulak enfeksiyonu atağını takiben oluşmakla beraber sebebi kesin olarak bilinmemektedir. Enfeksiyon çoğunlukla her iki kulakta beraber gözlenir.
Kronik efüzyonlu otitis mediada genellikle ağrı ya da diğer enfeksiyon belirtileri gözlenmez. Bu nedenle aile tarafından fark edilmesi güç olabilir. Çocuklar kulak dolgunluğu olduğundan şikayet edebilmektedir ve bazen hafif derecede işitme kaybı gözlenebilir.
Kulak burun boğaz uzmanları; fizik muayenesi, işitme testi ve tipanogram (orta kulak basınç testi) testi ile rahatlıkla EOM tanısı koyabilmektedir.
EOM tedavisi orta kulak enfeksiyonun tedavisi ile benzerlik gösterir. Ancak çoğu zaman ilaçla tedavisi mümkün olmayabilir,bu durumda cerrahi metod ile kulak tüpü yerleştirilmesi söz konusudur.
Tıptaki adı ile; otitis media (kısaca otit) kulak zarının arkasında/orta kulakta oluşan enfeksiyonlardır. Her yaşta görülebileceği gibi, genellikle çocuklar çağında daha sık karşılaşılmaktadır. Öyle ki büyümekte olan çocukların %50’den fazlasında (özellikle 3 yaşından önceki dönemde) en az bir defa orta kulak enfeksiyonu oluşmaktadır.
Otit; çocuklarda soğuk algınlığı ya da grip gibi hastaları takip eden bir-iki günde ortaya çıkabilmektedir.
Çocuklarda genellikle 3 çeşitte orta kulak enfeksiyonu gözlenir;
Akut otitis media: Orta kulakta hızlı gelişen geçici enfeksiyonlardır.
Rekürren (tekrar eden) otitis media: Sürekli nüks eden/tekrar eden enfeksiyonlardır.
Kronik efüzyonlu otitis media (EOM): Orta kulakta tedaviye dirençli yapışkan, genellikle ağrısız sıvının birikimi olarak tarif edilir.
Çocuklarda gözlenen orta kulak enfeksiyonları (otit)
- Tüm çocukların yarısında üç yaşından önce orta kulak enfeksiyonu geçirme sıklığı %50 civarındadır.
- Çocuk ne kadar erken enfeksiyon geçirirse, orta kulak enfeksiyonunun tekrar etmesi o kadar sık olabilmektedir.
- 6 aydan uzun süre anne sütü ile beslenen çocuklarda orta kulak enfeksiyonlarının daha az oluştuğu bilinmektedir.
- Evde sigara içilmesi, orta kulak enfeksiyonunu görülme oranını arttırmaktadır.
- 5 yaşından itibaren tekrar eden orta kulak enfeksiyonları azalmaya başlar.
- Erkek çocukların kız çocuklara oranla daha sık otite yakalandığı bilinmektedir.
- Kreşe giden çocuklarda orta kulak enfeksiyonlarına daha sık rastlanır.
- Orta kulak enfeksiyonları kış mevsiminde yaz mevsimine oranla daha sık ortaya çıkar.
Çocuklarda gözlenen orta kulak enfeksiyonlarının (otit) belirtileri nelerdir?
Orta kulak enfeksiyonundan önce çocuklarda soğuk algınlığı belirtileri ortaya çıkar;
- Genellikle önce burun akıntısı gözlenir.
- Burun tıkanıklığı (akıntı kıvamı koyulaşır ve sarımsı renk alır)
- Hafif ateş (bazen gözlenmez)
- Boğaz ağrısı
- Öksürük
Soğuk algınlığının bu belirtilerinden sonra bir kaç gün içinde orta kulak enfeksiyonu gözlenebilir. Çocuklarda belirtiler değişkenlik göstermekle beraber, yeni doğanlardaki belirtiler şöyle sıralanabilir:
- Ağlama nöbetleri
- Huzursuzluk
- 37-38,5 °C ateş
- Kulakla oynama
Daha büyük çocuklarda ise sık gözlenen belirtiler:
- Baş ağrısı
- 37-38.5 °C ateş
- Gece uyanma
- Kulakla oynamaya bağlı kulakta kızarıklık oluşması
- Kulak zarının delinmesine bağlı olarak kulak kanalında ya da yastıkta sarı ya da kanlı akıntı gözlenmesi
Orta kulak enfeksiyonlarının komplikasyonları nelerdir?
Tekrar eden orta kulak enfeksiyonları; çocuklarda işitme sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Çocuklarda gözlenen işitme sorunları konuşmayı geciktirebilmektedir. Geç konuşan ve zor duyan çocuklarda öğrenme ve kavrama sekteye uğrayabilir ve davranış sorunları ortaya çıkabilir.
Nadir olarak da olsa orta kulak enfeksiyonunda; enfeksiyonun beyin ve kemiklere ulaşması söz konusu olabilmektedir:
- Mastoid kemik adı verilen ve kulak arkasında yer alan kemiğin enfeksiyonu söz konusu olabilir. Bu durum uzun süreli antibiyotik kullanımı ya da cerrahi müdahale ile düzelebilmektedir.
- Enfeksiyonun beyine ilerlemesiyle menenjit (beyin zarı iltihabı), beyin apsesi, ensefalit (beyin iltihabı) gelişebilir.
- Kulak içinden geçen yüz sinirinin enfeksiyondan etkilenmesi halinde yüz felci gelişebilmektedir.
- "Kolesteatom" adı verilen ve kulak yapılarını tahrip eden ve tek tedavisi cerrahi olan kist oluşabilir.
- Orta ve iç kulak kireçlenmesi gözlenebilir.
Orta kulak enfeksiyonundan şüphelenmeniz durumunda kulak burun boğaz uzmanına başvurmanız büyük önem taşır. Çocuğunuzda ani işitme kaybı, baş ağrısı, baş dönmesi, titreme ve ateş, ense sertliği ve kusma gibi durumlar söz konusu ise acil olarak doktora gitmelisiniz.
Orta kulak enfeksiyonlarında tanı
Uzman doktorlarca yapılan kulak burun boğaz muayenesinden sonra, işitme testleri ile işitmede bir sorun olup olmadığı belirlenir.
Orta kulak basıncı, orta kulakta sıvı ve enfeksiyon birikmesi ile artmaktadır. Bu durumun ciddiyetini belirlemek için "timpanogram" adı verilen orta kulak basınç ölçümü yapılmaktadır.
Tüm bu muayene ve tetkiklerden sonra, enfeksiyonun varlığı ve seviyesi tespit edilir ve uygun tedavi planlanır.
Orta kulak enfeksiyonlarının (otitin) tedavisi
Orta kulak enfeksiyonu için uygun tedavinin belirlenmesinde şikayetlerin ne kadar zamandır gözlendiği ve şiddeti göz önüne alınır.
Orta kulak enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan seçenekler:
Antibiyotik kullanımı: Ülkemizde antibiyotik tüketiminin en sık olduğu hastalıklardan birinin orta kulak enfeksiyonları olduğunu bilinmektedir. Bazı araştırmalar; orta kulak enfeksiyonlarının çoğunluğunun iki hafta içinde antibiyotiksiz kendiliğinden de iyileşebildiğini gösterse de antibiyotik kullanılmadığında "mastoidit" adı verilen orta kulak arkasında yer alan kemiğin de enfeksiyonu söz konusu olabilmektedir. Bu durum uzun süreli antibiyotik tedavisi ya da cerrahiyi gerektirdiğinden, genellikle ilk muayene sonunda antibiyotik kullanımı önerilir.
Ağrı kesici ilaç kullanımı: Orta kulak enfeksiyonuna bağlı ortaya çıkan ağrının giderilmesinde kullanılabilmektedir.
Dekonjestan ilaç kullanımı: Östaki tüpü ve üst solunum yolu mukozasındaki şişme ve ödemi engellemek için kullanılabilmektedir.
Aşılar: Orta kulak enfeksiyonuna neden olabilecek bazı mikroorganizmalara karşı üretilen aşılar, koruyucu tedavide kullanılabilmektedir.
Cerrahi: Bazı durumlarda ilaç kullanımı orta kulak enfeksiyonların tedavisinde yeterli olmayabilir. Bu gibi durumda cerrahi uygulamalara başvurulabilir. "Miringotomi" adı verilen kulak zarına delik açılması işlemi yapılır ve kulak tüpü yerleştirilir. Ameliyat, genel anestezi altında uygulanmaktadır. Anestezi sonrasında ameliyat uygulanacak kulak, mikroorganizmaların geçişini engellemek amacıyla özel solüsyonlarla temizlenir ve ameliyat mikroskobu altında kulak zarına küçük bir delik açılır. Bu deliğe özel olarak üretilen kulak tüpü yerleştirilir ve gerekiyorsa geniz eti alınır. Yerleştirilen bu tüp sayesinde orta kulakta biriken ve enfeksiyonun sürekli tekrarlanmasına neden olan sıvının tahliyesi sağlanır.
Kulak tüpünün sakıncası var mıdır?
Çoğunlukla kronik yani uzun süren ve tekrar eden orta kulak enfeksiyonlarında tüp yerleştirilmesi en etkili tedavi yöntemi olmaktadır. Çoğunlukla bu kulak tüpleri kendi kendine düşer ve vücut tarafından atılır. Kulak tüplerinin vücuttan atılmadığı bazı durumlarda ise tüp doktor tarafından alınır.
Tüpün alınması ile delik olan kulak zarı kendi kendine kapanmaktadır. Nadiren kulak zarı kendi kendine kapanamayabilir. Bu durumda kulak zarına cerrahi olarak yama yapılır.
Kronik efüzyonlu otitis media (EOM)
Kronik efüzyonlu otitis mediada; orta kulakta ilaca dirençli yapışkan bir sıvı birikimi söz konusudur.
Genellikle akut orta kulak enfeksiyonu atağını takiben oluşmakla beraber sebebi kesin olarak bilinmemektedir. Enfeksiyon çoğunlukla her iki kulakta beraber gözlenir.
Kronik efüzyonlu otitis mediada genellikle ağrı ya da diğer enfeksiyon belirtileri gözlenmez. Bu nedenle aile tarafından fark edilmesi güç olabilir. Çocuklar kulak dolgunluğu olduğundan şikayet edebilmektedir ve bazen hafif derecede işitme kaybı gözlenebilir.
Kulak burun boğaz uzmanları; fizik muayenesi, işitme testi ve tipanogram (orta kulak basınç testi) testi ile rahatlıkla EOM tanısı koyabilmektedir.
EOM tedavisi orta kulak enfeksiyonun tedavisi ile benzerlik gösterir. Ancak çoğu zaman ilaçla tedavisi mümkün olmayabilir,bu durumda cerrahi metod ile kulak tüpü yerleştirilmesi söz konusudur.