Magazin Editor
Magazin Habercisi
Pireler sadece ufak bir baş belasından daha fazlasıdırlar. Kopeklere ve diğer hayvanlara, hatta insanlara karşı bile onemli risk oluştururlar. Bu kucuk harici parazitler memelilerin kanını emerek yaşamlarını surdururler ve ısırıkları onemli sağlık sorunlarına yol acabilir. Hicbirimiz kopeklerimizde, diğer evcil hayvanlarımızda veya kendi uzerimizde pire bulmak istemeyiz. Bir kopek sahibi olarak, pirelerin sebep olduğu riskler, alınması gereken onlemler ve tedavilerle ilgili temel bilgilere sahip olmalıyız. Doğru bilgi ile kopeğinizi pire tehdidinden koruyabilirsiniz.
Pire Hakkında
Pire kucuk kanatsız bir bocek ceşididir. Sert ve enine yayvan vucutları evcil hayvanınızın tuyleri arasında kolayca ilerlemek uzere, bacakları uzak mesafelere zıplamak uzere, ağız bolgeleri ise kanı emmek uzere tasarlanmıştır. Bu harici parazitler, ev sahiplerinin, genellikle memeli hayvanların kanını emerek beslenirler. Pirelerin bir cok ceşidi vardır, fakat Kuzey Amerika’da en cok kopekleri, kedileri ve diğer evcil hayvanları etkileyen turu kedi piresi, bir diğer adıyla Ctenocephalides felis’tir. Bu pire ceşidi insanları da ısırabilmesine rağmen ideal ev sahipleri olmadıkları icin istila etmezler. Bu pireler kedileri, kopekleri, tavşanları ve benzer kucuk memeli hayvanları tercih ederler.
Pirelerin Yaşam Dongusu
Bu pirenin yaşam dongusu 4 evreden oluşur:
•Yumurta: Yetişkin dişi bir pire gunde 40’a kadar yumurtlayabilir. Yumurtalar ev sahibinin uzerinde iken kuruyup dokulerek ortama yayılır (hayvanın yatağı, halı vs.). Larvalar ortalama 2 gun icinde yumurtadan cıkarlar.
•Larva: Yumurta catladığında larva ortaya cıkar. Bu kucuk solucanımsı yaratıklar ortamdaki pire dışkısı (temel olarak kurumuş hayvan kanı) ile beslenirler. Larvalar bir koza donmeden ve pupa evresine girmeden once 3 kez deri değiştirirler. Larva aşaması ortalama 5 ila 15 gun surer.
•Pupa: Koza icinde larva yetişkin pire olmak uzere donuşume başlar. Kozalar neredeyse parcalanamazdırlar ve kamuflaj icin kir ve dokuntuleri kendilerine cekerler. Pupa aylarca bulunduğu alanda faaliyetsiz durabilir. Pupa icindeki pireler bir ev sahibi hissedene kadar ortaya cıkmazlar. Bu ozelliklerini, sıcaklık, titreşim ve karbon dioksiti algılayabilmelerine borcludurlar.
•Yetişkin Pire: Tam gelişmiş bir pire, uygun bir ev sahibi bulduğunda kozasını terk eder. Yeni ortaya cıkmış bir pire, anında ev sahibine zıplayarak kanını emmeye başlayabilir. Dişi pire, kan ile ilk beslenmesinden sonraki 24 ila 48 saat icinde yumurtalarını bırakmaya başlar ve yaşam dongusunu yeniden başlatır. Bulundukları ortama gore yetişkin pireler 4-6 hafta yaşayabilirler.
Pirelerin Oluşturduğu Tehlikeler
Pire istilasının “iğrenc” olmasının otesinde sizin icin ve evcil hayvanınız icin ceşitli sağlık tehditleri oluşturur.
•Pire Alerjik Dermatiti: Pireler yuzunden kaşınma lokal alerjik reaksiyonun sonucudur. Bazı hayvanlar diğerlerine gore daha hassastırlar. Dolayısıyla pire ısırıkları bazı hayvanlarda yoğun kaşınma, tahriş ve major deri enfeksiyonlarına sebep olabilir.
•Tenya enfeksiyonu (Dipylidium caninum): Enfeksiyonlu bir pirenin insanlar veya hayvanlar tarafından yanlışlıkla yutulması sonucunda bu tip tenya ortaya cıkabilir. Pire larvası genellikle mikroskopik tenya yumurtasını yutarak yetişkin pirelerin taşıyıcı olmasına sebep olurlar.
•Anemi: Eğer yeterince pire istila ettiyse, ev sahibi hayvanın anemik olmasına yetecek kadar kan kaybetmesi mumkundur. Kucuk yavrular, zayıf veya hasta kopekler ozellikle risk altındadır. Erken fark edilmezse bir kopek kolaylıkla anemi kaynaklı medikal komplikasyonlar yuzunden olebilir veya acı cekebilir.
Pireler Nasıl Bulunur?
Pire sorunu yaşadığınızdan şupheleniyorsanız, muhtemelen doğrudur. Gorduğunuz her pirenin yanında muhtemelen 50 tane de goremediğiniz pire vardır. Sizde pire ısırığı varsa, insanların ideal ev sahibi olmadığını hatırlayın ve evcil hayvanınızda kac tane ısırık olabileceğini tahayyul edin.
Pireleri tespit etmenin en iyi yolu pire tarağı kullanmaktır. Bu kucuk tarakların uzerindeki dişler birbirine cok yakındır ve tuyler uzerinde ilerlerken uzerindeki her şeyi toplamak uzere dizayn edilmiştir. Tarağı kopeğinizin tum vucudunda kullanın, fakat “pire-bolgesi” olan kuyruk etrafındaki arka-alt bolgesine daha cok ozen gosterin.
Eğer pire bulamamış fakat kucuk siyah dışkılar bulmuşsanız, bu pire pisliği olabilir. Pire pisliği, pirelerin dışkısıdır ve temel olarak kurumuş hayvan kanından oluşur. Yakın gozlem ile, pire pisliğinin kırmızımsı-siyah bir gorunumu vardır. Bunun pire pisliği olduğundan emin olmak icin dışkıyı beyaz bir kağıt mendil uzerine koyup biraz ıslatmayı deneyin. Kırmızımsı-kahverengiye donduğunu goreceksiniz.
Pire Tedavisi ve Onlemleri
Konu pireler olduğunda, onlem almak en iyi yontemdir. Ancak, pireler tespit edildiği anda suratli bir tepki vermek buyuk bir istilayı engellemeye yardım edecektir. Neyse ki, gunumuzde major istilalar bile başa cıkılabilir hale gelmiştir.
Pire engelleme yontemleri bircok şekilde gorulebilir. Bazıları diğerlerine gore daha etkilidir. Bazıları birlikte daha iyi işe yarar, bazıları da birbiri ile aynı anda uygulandığında birbirini bozucu etki yarattığından aynı anda uygulanmamalıdır. Kendiniz ve evcil hayvanınız icin en iyi alternatifi secmek icin veterinerinize danışın.
•Advantage ve Frontline gibi bolgesel topikal tedaviler kopeğin doğal cilt yağı uzerine dağıtılır ve yetişkin pireleri oldurmek icin kullanılır. Bazıları pireleri sterilize eden ekstra iceriklere de sahiptir. Tipik olarak bolgesel tedaviler aylık olarak uygulanmalıdır. Genellikle su gecirmezdirler, bu sayede kopeğinizi tedaviyi uyguladıktan 3 gun veya daha sonra kuvvetli olmayan bir şampuan ile yıkayabilirsiniz. Aynı anda birden fazla topikal tedavi urunu kullanılmamalıdır. Ancak topikal tedaviler bazen bir oral tedavi ile beraber uygulanabilmektedir.
•Oral pire onleme/tedavi, kopeğin dolaşım sistemine bir kimyasal madde dağılması ile kopeği ısıracak olan pireyi etkilemeyi hedefler. Bazı (Program ve Sentinel gibi) urunler sadece pireyi sterilize etmeye yarar. Bazıları ise (Comfortis ve Capstar gibi) pireyi gercekten oldurur. Capstar haric (etkisi sadece 48 saat surer) bu urunler tipik olarak ayda bir kez verilir. Aynı anda birden fazla oral tedavi uygulanmamalıdır. Ancak bazı oral tedaviler topikal tedavi ile aynı anda uygulanabilmektedir.
•Şampuanlar, merhemler ve topikal spreyler uygulandığı anda pireleri oldurmek uzere tasarlanmışlardır, fakat nadiren bir gunden daha fazla sureli etkili olurlar. Kopeğiniz yeni ortaya cıkan pirelere maruz kaldığında kolaylıkla yeniden istilaya uğrayabilir. Şampuanlar, merhemler ve spreyler, bolgesel topikal tedavilerle aynı anda uygulanmamalıdır, cunku birbirlerinin etkisini yok edebilirler, hatta kimyasal zehirlenmeye yol acabilirler.
•Pire tasmaları nazaran etkisizdirler. Tasma etrafındaki bazı pireleri oldurebilirler fakat pirelerin evcil hayvanınız uzerinde başka bolgelere zıplamasına genellikle engel olamazlar.
Ortam Arındırma
Pirenin yaşam dongusunun 4’te 3’u ev sahibinin dışında gecer. Genellikle yumurtalar, larvalar ve pupalar halınızda, doşemenizde veya evcil hayvanınızın yatağındadır. İstilaların (ozellikle de tekrar eden istilaların) onune gecmek icin ortamı pirelerden arındırmak onemlidir.
Kopeğinizi yukarıdaki yontemlerden birisi ile tedavi ettikten sonra yapmanız gereken ilk iş evinizi baştan aşağı temizlemektir. Camaşırları uygun olan şeyler icin camaşır suyu kullanarak ve mumkun olduğunca yuksek sıcaklıkta camaşır makinesinde yıkayın. Zemini ve halıları detaylı olarak vakumlayın ve copunu/torbasını derhal evinizden atın. Daha iyi sonuclar almak icin halı ve doşemelerinize borik asit spreyleyin. Bir saat civarında beklettikten sonra detaylı olarak vakumlayın. Borik asit pire yumurtasını, larvasını ve pupasını kurutarak vakumlanmasını kolaylaştırır.
Bazıları evlerinin onunu ve bahcelerini de pirelerden arındırmaktadır. Bu işi yaparken kopekler icin zehirleyici olmayan urunler kullanmayı unutmayınız. Pire yaşam dongusu yuzunden, dış ortam arındırması dort hafta boyunca haftada bir tekrar edilmelidir. Daha sonra muhafaza amaclı aylık olarak devam edilmelidir. Unutmayın ki kopeğiniz hala bir yerden pire kapabilir.
Doğal Pire Onleme
Cağlar boyunca insanlar ev yapımı ilaclar yapmaya ve doğal urunler ile pireleri yok etmeye calıştılar. Doğal ilaclar bazı konularda işe yarasa da genellikle pire tedavisi bunlardan biri değildir.
Bazıları diyete biraz sarımsak eklemenin pire istilasını engellemeye yardım edeceğini soyluyor. Gercekte bu, tipik olarak etkili değildir. Ek olarak, diyette fazla sarımsak bulunması bazı kopeklerde zehirlenmeye sebep olabilir. Bir diğer doğal yontem ise evcil hayvanın deri ve tuyleri uzerine ucucu yağ surmektir. Maalesef bu yontemin etkisini kanıtlayacak yeterli dokumantasyon bulunmamaktadır.
Doğal yontemleri secmişseniz 3 şeyi unutmamalısınız:
1) Evcil hayvanınızı zehirlememeye ozen gosterin.
2) Ne zaman pes etmeniz gerektiğini bilin, istila soz konusu olduğunda kimyasal cozumlere donmeniz gerektiğinin farkında olun.
3) Evcil hayvanınız icin en uygun secenekleri veterineriniz ile goruşun. Hepsinden once, pire istilasının bir rahatsızlıktan daha fazlası, kopeğinizin sağlığı icin bir risk olduğunu aklınızdan cıkarmayın.
Pire Hakkında
Pire kucuk kanatsız bir bocek ceşididir. Sert ve enine yayvan vucutları evcil hayvanınızın tuyleri arasında kolayca ilerlemek uzere, bacakları uzak mesafelere zıplamak uzere, ağız bolgeleri ise kanı emmek uzere tasarlanmıştır. Bu harici parazitler, ev sahiplerinin, genellikle memeli hayvanların kanını emerek beslenirler. Pirelerin bir cok ceşidi vardır, fakat Kuzey Amerika’da en cok kopekleri, kedileri ve diğer evcil hayvanları etkileyen turu kedi piresi, bir diğer adıyla Ctenocephalides felis’tir. Bu pire ceşidi insanları da ısırabilmesine rağmen ideal ev sahipleri olmadıkları icin istila etmezler. Bu pireler kedileri, kopekleri, tavşanları ve benzer kucuk memeli hayvanları tercih ederler.
Pirelerin Yaşam Dongusu
Bu pirenin yaşam dongusu 4 evreden oluşur:
•Yumurta: Yetişkin dişi bir pire gunde 40’a kadar yumurtlayabilir. Yumurtalar ev sahibinin uzerinde iken kuruyup dokulerek ortama yayılır (hayvanın yatağı, halı vs.). Larvalar ortalama 2 gun icinde yumurtadan cıkarlar.
•Larva: Yumurta catladığında larva ortaya cıkar. Bu kucuk solucanımsı yaratıklar ortamdaki pire dışkısı (temel olarak kurumuş hayvan kanı) ile beslenirler. Larvalar bir koza donmeden ve pupa evresine girmeden once 3 kez deri değiştirirler. Larva aşaması ortalama 5 ila 15 gun surer.
•Pupa: Koza icinde larva yetişkin pire olmak uzere donuşume başlar. Kozalar neredeyse parcalanamazdırlar ve kamuflaj icin kir ve dokuntuleri kendilerine cekerler. Pupa aylarca bulunduğu alanda faaliyetsiz durabilir. Pupa icindeki pireler bir ev sahibi hissedene kadar ortaya cıkmazlar. Bu ozelliklerini, sıcaklık, titreşim ve karbon dioksiti algılayabilmelerine borcludurlar.
•Yetişkin Pire: Tam gelişmiş bir pire, uygun bir ev sahibi bulduğunda kozasını terk eder. Yeni ortaya cıkmış bir pire, anında ev sahibine zıplayarak kanını emmeye başlayabilir. Dişi pire, kan ile ilk beslenmesinden sonraki 24 ila 48 saat icinde yumurtalarını bırakmaya başlar ve yaşam dongusunu yeniden başlatır. Bulundukları ortama gore yetişkin pireler 4-6 hafta yaşayabilirler.
Pirelerin Oluşturduğu Tehlikeler
Pire istilasının “iğrenc” olmasının otesinde sizin icin ve evcil hayvanınız icin ceşitli sağlık tehditleri oluşturur.
•Pire Alerjik Dermatiti: Pireler yuzunden kaşınma lokal alerjik reaksiyonun sonucudur. Bazı hayvanlar diğerlerine gore daha hassastırlar. Dolayısıyla pire ısırıkları bazı hayvanlarda yoğun kaşınma, tahriş ve major deri enfeksiyonlarına sebep olabilir.
•Tenya enfeksiyonu (Dipylidium caninum): Enfeksiyonlu bir pirenin insanlar veya hayvanlar tarafından yanlışlıkla yutulması sonucunda bu tip tenya ortaya cıkabilir. Pire larvası genellikle mikroskopik tenya yumurtasını yutarak yetişkin pirelerin taşıyıcı olmasına sebep olurlar.
•Anemi: Eğer yeterince pire istila ettiyse, ev sahibi hayvanın anemik olmasına yetecek kadar kan kaybetmesi mumkundur. Kucuk yavrular, zayıf veya hasta kopekler ozellikle risk altındadır. Erken fark edilmezse bir kopek kolaylıkla anemi kaynaklı medikal komplikasyonlar yuzunden olebilir veya acı cekebilir.
Pireler Nasıl Bulunur?
Pire sorunu yaşadığınızdan şupheleniyorsanız, muhtemelen doğrudur. Gorduğunuz her pirenin yanında muhtemelen 50 tane de goremediğiniz pire vardır. Sizde pire ısırığı varsa, insanların ideal ev sahibi olmadığını hatırlayın ve evcil hayvanınızda kac tane ısırık olabileceğini tahayyul edin.
Pireleri tespit etmenin en iyi yolu pire tarağı kullanmaktır. Bu kucuk tarakların uzerindeki dişler birbirine cok yakındır ve tuyler uzerinde ilerlerken uzerindeki her şeyi toplamak uzere dizayn edilmiştir. Tarağı kopeğinizin tum vucudunda kullanın, fakat “pire-bolgesi” olan kuyruk etrafındaki arka-alt bolgesine daha cok ozen gosterin.
Eğer pire bulamamış fakat kucuk siyah dışkılar bulmuşsanız, bu pire pisliği olabilir. Pire pisliği, pirelerin dışkısıdır ve temel olarak kurumuş hayvan kanından oluşur. Yakın gozlem ile, pire pisliğinin kırmızımsı-siyah bir gorunumu vardır. Bunun pire pisliği olduğundan emin olmak icin dışkıyı beyaz bir kağıt mendil uzerine koyup biraz ıslatmayı deneyin. Kırmızımsı-kahverengiye donduğunu goreceksiniz.
Pire Tedavisi ve Onlemleri
Konu pireler olduğunda, onlem almak en iyi yontemdir. Ancak, pireler tespit edildiği anda suratli bir tepki vermek buyuk bir istilayı engellemeye yardım edecektir. Neyse ki, gunumuzde major istilalar bile başa cıkılabilir hale gelmiştir.
Pire engelleme yontemleri bircok şekilde gorulebilir. Bazıları diğerlerine gore daha etkilidir. Bazıları birlikte daha iyi işe yarar, bazıları da birbiri ile aynı anda uygulandığında birbirini bozucu etki yarattığından aynı anda uygulanmamalıdır. Kendiniz ve evcil hayvanınız icin en iyi alternatifi secmek icin veterinerinize danışın.
•Advantage ve Frontline gibi bolgesel topikal tedaviler kopeğin doğal cilt yağı uzerine dağıtılır ve yetişkin pireleri oldurmek icin kullanılır. Bazıları pireleri sterilize eden ekstra iceriklere de sahiptir. Tipik olarak bolgesel tedaviler aylık olarak uygulanmalıdır. Genellikle su gecirmezdirler, bu sayede kopeğinizi tedaviyi uyguladıktan 3 gun veya daha sonra kuvvetli olmayan bir şampuan ile yıkayabilirsiniz. Aynı anda birden fazla topikal tedavi urunu kullanılmamalıdır. Ancak topikal tedaviler bazen bir oral tedavi ile beraber uygulanabilmektedir.
•Oral pire onleme/tedavi, kopeğin dolaşım sistemine bir kimyasal madde dağılması ile kopeği ısıracak olan pireyi etkilemeyi hedefler. Bazı (Program ve Sentinel gibi) urunler sadece pireyi sterilize etmeye yarar. Bazıları ise (Comfortis ve Capstar gibi) pireyi gercekten oldurur. Capstar haric (etkisi sadece 48 saat surer) bu urunler tipik olarak ayda bir kez verilir. Aynı anda birden fazla oral tedavi uygulanmamalıdır. Ancak bazı oral tedaviler topikal tedavi ile aynı anda uygulanabilmektedir.
•Şampuanlar, merhemler ve topikal spreyler uygulandığı anda pireleri oldurmek uzere tasarlanmışlardır, fakat nadiren bir gunden daha fazla sureli etkili olurlar. Kopeğiniz yeni ortaya cıkan pirelere maruz kaldığında kolaylıkla yeniden istilaya uğrayabilir. Şampuanlar, merhemler ve spreyler, bolgesel topikal tedavilerle aynı anda uygulanmamalıdır, cunku birbirlerinin etkisini yok edebilirler, hatta kimyasal zehirlenmeye yol acabilirler.
•Pire tasmaları nazaran etkisizdirler. Tasma etrafındaki bazı pireleri oldurebilirler fakat pirelerin evcil hayvanınız uzerinde başka bolgelere zıplamasına genellikle engel olamazlar.
Ortam Arındırma
Pirenin yaşam dongusunun 4’te 3’u ev sahibinin dışında gecer. Genellikle yumurtalar, larvalar ve pupalar halınızda, doşemenizde veya evcil hayvanınızın yatağındadır. İstilaların (ozellikle de tekrar eden istilaların) onune gecmek icin ortamı pirelerden arındırmak onemlidir.
Kopeğinizi yukarıdaki yontemlerden birisi ile tedavi ettikten sonra yapmanız gereken ilk iş evinizi baştan aşağı temizlemektir. Camaşırları uygun olan şeyler icin camaşır suyu kullanarak ve mumkun olduğunca yuksek sıcaklıkta camaşır makinesinde yıkayın. Zemini ve halıları detaylı olarak vakumlayın ve copunu/torbasını derhal evinizden atın. Daha iyi sonuclar almak icin halı ve doşemelerinize borik asit spreyleyin. Bir saat civarında beklettikten sonra detaylı olarak vakumlayın. Borik asit pire yumurtasını, larvasını ve pupasını kurutarak vakumlanmasını kolaylaştırır.
Bazıları evlerinin onunu ve bahcelerini de pirelerden arındırmaktadır. Bu işi yaparken kopekler icin zehirleyici olmayan urunler kullanmayı unutmayınız. Pire yaşam dongusu yuzunden, dış ortam arındırması dort hafta boyunca haftada bir tekrar edilmelidir. Daha sonra muhafaza amaclı aylık olarak devam edilmelidir. Unutmayın ki kopeğiniz hala bir yerden pire kapabilir.
Doğal Pire Onleme
Cağlar boyunca insanlar ev yapımı ilaclar yapmaya ve doğal urunler ile pireleri yok etmeye calıştılar. Doğal ilaclar bazı konularda işe yarasa da genellikle pire tedavisi bunlardan biri değildir.
Bazıları diyete biraz sarımsak eklemenin pire istilasını engellemeye yardım edeceğini soyluyor. Gercekte bu, tipik olarak etkili değildir. Ek olarak, diyette fazla sarımsak bulunması bazı kopeklerde zehirlenmeye sebep olabilir. Bir diğer doğal yontem ise evcil hayvanın deri ve tuyleri uzerine ucucu yağ surmektir. Maalesef bu yontemin etkisini kanıtlayacak yeterli dokumantasyon bulunmamaktadır.
Doğal yontemleri secmişseniz 3 şeyi unutmamalısınız:
1) Evcil hayvanınızı zehirlememeye ozen gosterin.
2) Ne zaman pes etmeniz gerektiğini bilin, istila soz konusu olduğunda kimyasal cozumlere donmeniz gerektiğinin farkında olun.
3) Evcil hayvanınız icin en uygun secenekleri veterineriniz ile goruşun. Hepsinden once, pire istilasının bir rahatsızlıktan daha fazlası, kopeğinizin sağlığı icin bir risk olduğunu aklınızdan cıkarmayın.