Magazin Editor
Magazin Habercisi
Diyabet kediler ve insanlar kadar yaygın olarak kopeklerde de ortaya cıkan bir endokrin hastalığıdır. Normal pankreasın iki temel işlevi vardır: 1) İnce bağırsakta sindirime yardımcı enzimler salgılar. 2) İnsulin adı verilen vucudun kandaki glikozu absorbe etmesini sağlayan bir hormon uretir. Pankreas insulini yeterli miktarda uretemediğinde diyabet ortaya cıkar. İnsulin olmadan vucut hucreleri kendi yakıt kaynağı glikozu ememez ve vucut bir tur aclık moduna girer. Bu arada, kanda aşırı glikoz kalır.
Diyabet Tipleri
Hayvanlarda diyabet iki kategoriye ayrılır. Tip 1, pankreasın insulin uretememesi olarak karakterize edilir. Bu ayrıca juvenil diyabet ya da insulin bağımlı diyabet olarak da adlandırılır. Tip 2, diğer adıyla başlangıclı diyabet, pankreas yeterli insulin uretmediğinde ortaya cıkar. Bu tip insuline bağımlı olmayan diyabet olarak kabul edilir.
Hayvanlarda, diyabet genel olarak bu turlere ayrılmaz. Kediler insuline bağımlı ya da insuline bağımlı olmayan diyabet formları geliştirirken, kopeklerde insuline bağımlı olmayan diyaber son derece nadirdir. Kopek diyabeti neredeyse her zaman insuline bağımlıdır.
Kopeklerde Diyabet İcin Risk Faktorleri
Kopeklerde diyabet gelişmesinin bircok nedeni vardır ve asıl neden genellikle belirlenemez. Bazı kopekler genetik olarak hastalığa yatkındır, bu yuzden kopeğinizin ailesinde ya da kardeşlerinde diyabet olduğunu biliyorsanız keşfedebileceğiniz bir şeydir. Diyabetin diğer potansiyel nedeni, uygun diyet ve egzersizle onlenebilecek olan obezitedir. Pankreatit, insulitis ya da eş zamanlı bir hormonal hastalık da diyabetin gelişmesine neden olabilir. Bunlar tamamen kopeğinizin sağlığı icin sık sık veterinerinizi ziyaret ederek ve sağlığını korumak amacıyla gerekli adımları atarak onun sağlık savunucusu olmanız icin bir nedenden daha fazlasıdır.
Kopekte Diyabet Belirtileri
Kopekler diyabeti tanımlayan cok ceşitli bulgular gosterebilir. Ne yazık ki, bu belirtiler mevcut başka bir hastalığı da belirleyebilir, bu yuzden herhangi bir hastalık belirtisi fark ettiğinizde, veterinerinize danıştığınızdan emin olun. Diyabetin en yaygın belirtileri aşağıdaki gibidir:
Artan susuzlukArtan idrara cıkmaArtan iştahKilo kaybıGorme kaybı( katarakt oluşumu nedeniyle)Tuylerde bozulmaYukarıdaki belirtilerin bir ya da daha fazlası diyabetik kopeklerde meydana gelebilir, Fakat hic belirti gostermeyen kopeklerin bile bir sağlık problemi olabilir. Bu nedenle, kopeğiniz yılda en az bir ya da iki kez bir sağlık kontrolu icin veterineri ziyaret etmelidir.
Diyabetin Yan Etkileri
Diyabetli kopeklerin kanlarında alışı miktarda glikoz vardır. Aşırı şeker katarakt oluşumuna neden olarak goz merceğine etki edebilir. Ayrıca, yuksek kan şekeri seviyeleri filtreleme işlemi icin bobreklere cok fazla gelebilir ve glikoz idrar icine “katılabilir” mesaneye girebilir. Şeker bakterilerin gelişmesini teşvik ettiği icin, idrar yolu enfeksiyonları (UTIs) sıklıkla gorulur. Ayrıca şeker fazlalığı olan diyabetik kopeklerde başka bir yerde bakteriyel enfeksiyonlara da yol acabilir.
Diyabetin en ciddi komplikasyonları ketoasidoz ve hipoglisemi/insulin şokudur.
Diyabetik Ketoasidoz
Diyabet, şeker metabolizmasında vucudun ac olduğunu duşunduren, bir işlevsizliğe neden olmaktadır. Enerji kaynakları arayışı icinde, vucut yağ asitlerini parcalar ve karaciğerin ketonlar olarak adlandırılan oranik asitleri uretmesine neden olur. Ketonun aşırı miktarları diyabetik ketoasidoz(DKA) adı verilen hayatı tehdit eden bir duruma neden olabilir. Bulgular, kusma, iştah kaybı, depresyon, halsizlik ve aseton kokan nefes şeklindedir. DKA, anemi, akut bobrek yetmezliği, elektrolit dengesizliği ve norolojik bozukluklara yol acabilen ciddi bir diyabet komplikasyonudur. DKA tanısı konmamış ya da kontrolsuz diyabetik hastalarda meydan gelir.
Hipoglisemi
Hipoglisemi ya da cok duşuk kan şekeri acil bir durumdur. Ayrıca insulin şoku olarak da adlandırılan diyabetik hipoglisemi, vucut cok fazla insulin aldığında ortaya cıkar. Glikoz, beyin tarafından oksijen kullanıldığı icin surekli olarak gerekli olduğundan, hipoglisemi koma, beyin hasarı ve hatta olume bile yol acabilir. Duşuk kan şekerinin erken belirtileri, sarhoşluk, baş donmesi ve oryantasyon bozukluğudur. Kan şekerini yukseltmek icin, mumkunse diş etleri uzerine mumkunse, bir yemek kaşığı mısır şurubu ya da bal surun. Hicbir gelişme olmazsa, acil tedavi icin derhal veterinerinizle goruşun.
Kopeklerde Diyabet Teşhisi
Veterinerinize hastalık oykusu aracılıyla doğruluk sağlanması, kopeklerde diyabeti keşfetmek icin anahtar olabilir. Diyabetin resmi tanısında ilk adım, surekli olarak yuksek seviyelerdeki kan şekerinin olculmesidir. İdrar tahlili diyabeti olmayan hastaların idrarında nadiren glikoz olsa da, glikoz seviyesini kontrol etmek icin yapılır. Tanı surecinin bir parcası olarak, kan serum kimyası ve tam kan sayımı yapılacaktır. Bu test kopeğinizin genel sağlığını ve organ fonksiyonunu gosterir. Bazı durumlarda, daha spesifik kan testleri ve/veya karın ultrasonu onerilecektir.
Diyabetik Kopeğin İzlenmesi
Diyabetik bir kopek sahibi olarak, işiniz onun hastalığını kontrol altında tutmak icin en iyisini yapmaktır. Veterineriniz rutin kan şekeri testleri onerecektir, fakat bazı sahipler onu evde rahatca yapmaktadır. Bunu yapmak icin, bir damla kan toplamak amacıyla, bir glukometre ve lanset satın olmanız gerekecek. Bunu yapmayı tum sahiplerin midesi kaldırmaz. Kararınız ne olursa olsun, her zaman veterineriniz ile iletişim kurmanız gerekir.
Kopeğinizin glikoz ve keton seviyesini kontrol etmenin en kolay yolu, idrar ornekleri almak icin bir idrar cubuğu kullanmaktır. Eğer uc gunden daha fazla bir surede, glikoz +3 olculmuş ve/veya keton mevcutsa, veterinerinizle goruşmelisiniz.
Kopek Diyabeti İcin İnsulin
İnsulin tedavisi kopeklerde diyabet yonetiminin temel taşıdır. Kopekler icin kullanımda, ceşitli insulin turu mevcuttur. Veterineriniz insulin turunu belirleyecek ve kopeğinizin ozel ihtiyaclarına ya da gecmiş deneyimlerine bağlı olarak doz onerecektir. Ancak, coğu yeni diyabet hastasında, en iyi işe yarayanı bulmadan once ceşitli insulin değişikliklerine gidilmektedir. Duzenlenmiş diyabet hastalarında bile, ture ya da doza gore, sonunda kan şekerinin daha fazla kontrol edilemediği ve insulinin ayarlanması gereken bir noktaya ulaşılır.
İnsulin, tipik olarak her 12 saatte ve yemekten sonra enjeksiyonla tatbik edilmektedir. Coğu evcil hayvan sahibi, evcil hayvanlarına iğne yaptıklarını hayal edemezler, fakat aslında gorunduğu kadar korkunc değildir. İnsulin iğneleri cok kucuktur ve coğu hayvan enjeksiyonu hissetmez bile. Evde insulin tedavisine başlamadan once, size pratik bir eğitim verilmelidir(genellikle deneyimli bir veteriner teknisyeni tarafından). Size insulini nasıl tutacağınızı, şırıngayı nasıl hazırlayacağınız ve nasıl enjekte edeceğinizi gosterecektir. Burada unutulmaması gereken birkac nokta vardır:
İnsulin her zaman buzdolabında muhafaza edilmelidir. Yaklaşık 6 ila 8 hafta icin iyi olacaktır. Bundan sonra değiştirilmesi gerekir.( insulin kalmış olsa bile)Şişede ayrılmış olabileceğinden, insulin hazırlanmadan once hafifce karıştırılmalıdır. Flakonu ellerinizin arasına alıp yavaşca dondurun ya da yana doğru sallayın. Şişeyi asla cok sallamayın.Her zaman uygun şırıngayı kullandığınıza emin olun. İnsulinin iki konsantrasyonu vardır: U-100 ve U-40. Flakon ve şırınganın doğru eşleştiğine emin olun. İnsulini enjekte etmek icin, evcil hayvanınızın kurek kemiklerinin arasındaki gevşek deriyi bir “cadır” gibi yapın. Cildin diğer tarafından dışarı cıkmasını onlemek icin, iğneyi hafifce aşağı doğru eğin.Veteriner tarafından yonlendirilmediği surece, yemek yemiyor durumda ise, insulin vermeyin. Kopeğiniz yuksek doz insulin alabilir ve koma, beyin hasarı ve hatta olumle sonuclanabilen hipoglisemi geliştirebilir.ASLA veterinerinize danışmadan kopeğinizin insulin dozunu değiştirmeyin. Her zaman veterinerinizin yonlendirmelerini dinleyin.Diyabet, tedavi edilemeyen bir hastalıktır, fakat bir olum cezası değildir. Bazı durumlar diğerlerinden daha zor olsa da, diyabet coğu kopekte kontrol altına alınabilir. Doğru yonetim diyabetik kopeğinizi yaşam kalitesinin sağlamanın anahtarıdır ve sizin acınızdan calışkanlık ve gercek bir anlayış ile veterinerinizin takım calışmasından gelir.
Diyabet Tipleri
Hayvanlarda diyabet iki kategoriye ayrılır. Tip 1, pankreasın insulin uretememesi olarak karakterize edilir. Bu ayrıca juvenil diyabet ya da insulin bağımlı diyabet olarak da adlandırılır. Tip 2, diğer adıyla başlangıclı diyabet, pankreas yeterli insulin uretmediğinde ortaya cıkar. Bu tip insuline bağımlı olmayan diyabet olarak kabul edilir.
Hayvanlarda, diyabet genel olarak bu turlere ayrılmaz. Kediler insuline bağımlı ya da insuline bağımlı olmayan diyabet formları geliştirirken, kopeklerde insuline bağımlı olmayan diyaber son derece nadirdir. Kopek diyabeti neredeyse her zaman insuline bağımlıdır.
Kopeklerde Diyabet İcin Risk Faktorleri
Kopeklerde diyabet gelişmesinin bircok nedeni vardır ve asıl neden genellikle belirlenemez. Bazı kopekler genetik olarak hastalığa yatkındır, bu yuzden kopeğinizin ailesinde ya da kardeşlerinde diyabet olduğunu biliyorsanız keşfedebileceğiniz bir şeydir. Diyabetin diğer potansiyel nedeni, uygun diyet ve egzersizle onlenebilecek olan obezitedir. Pankreatit, insulitis ya da eş zamanlı bir hormonal hastalık da diyabetin gelişmesine neden olabilir. Bunlar tamamen kopeğinizin sağlığı icin sık sık veterinerinizi ziyaret ederek ve sağlığını korumak amacıyla gerekli adımları atarak onun sağlık savunucusu olmanız icin bir nedenden daha fazlasıdır.
Kopekte Diyabet Belirtileri
Kopekler diyabeti tanımlayan cok ceşitli bulgular gosterebilir. Ne yazık ki, bu belirtiler mevcut başka bir hastalığı da belirleyebilir, bu yuzden herhangi bir hastalık belirtisi fark ettiğinizde, veterinerinize danıştığınızdan emin olun. Diyabetin en yaygın belirtileri aşağıdaki gibidir:
Artan susuzlukArtan idrara cıkmaArtan iştahKilo kaybıGorme kaybı( katarakt oluşumu nedeniyle)Tuylerde bozulmaYukarıdaki belirtilerin bir ya da daha fazlası diyabetik kopeklerde meydana gelebilir, Fakat hic belirti gostermeyen kopeklerin bile bir sağlık problemi olabilir. Bu nedenle, kopeğiniz yılda en az bir ya da iki kez bir sağlık kontrolu icin veterineri ziyaret etmelidir.
Diyabetin Yan Etkileri
Diyabetli kopeklerin kanlarında alışı miktarda glikoz vardır. Aşırı şeker katarakt oluşumuna neden olarak goz merceğine etki edebilir. Ayrıca, yuksek kan şekeri seviyeleri filtreleme işlemi icin bobreklere cok fazla gelebilir ve glikoz idrar icine “katılabilir” mesaneye girebilir. Şeker bakterilerin gelişmesini teşvik ettiği icin, idrar yolu enfeksiyonları (UTIs) sıklıkla gorulur. Ayrıca şeker fazlalığı olan diyabetik kopeklerde başka bir yerde bakteriyel enfeksiyonlara da yol acabilir.
Diyabetin en ciddi komplikasyonları ketoasidoz ve hipoglisemi/insulin şokudur.
Diyabetik Ketoasidoz
Diyabet, şeker metabolizmasında vucudun ac olduğunu duşunduren, bir işlevsizliğe neden olmaktadır. Enerji kaynakları arayışı icinde, vucut yağ asitlerini parcalar ve karaciğerin ketonlar olarak adlandırılan oranik asitleri uretmesine neden olur. Ketonun aşırı miktarları diyabetik ketoasidoz(DKA) adı verilen hayatı tehdit eden bir duruma neden olabilir. Bulgular, kusma, iştah kaybı, depresyon, halsizlik ve aseton kokan nefes şeklindedir. DKA, anemi, akut bobrek yetmezliği, elektrolit dengesizliği ve norolojik bozukluklara yol acabilen ciddi bir diyabet komplikasyonudur. DKA tanısı konmamış ya da kontrolsuz diyabetik hastalarda meydan gelir.
Hipoglisemi
Hipoglisemi ya da cok duşuk kan şekeri acil bir durumdur. Ayrıca insulin şoku olarak da adlandırılan diyabetik hipoglisemi, vucut cok fazla insulin aldığında ortaya cıkar. Glikoz, beyin tarafından oksijen kullanıldığı icin surekli olarak gerekli olduğundan, hipoglisemi koma, beyin hasarı ve hatta olume bile yol acabilir. Duşuk kan şekerinin erken belirtileri, sarhoşluk, baş donmesi ve oryantasyon bozukluğudur. Kan şekerini yukseltmek icin, mumkunse diş etleri uzerine mumkunse, bir yemek kaşığı mısır şurubu ya da bal surun. Hicbir gelişme olmazsa, acil tedavi icin derhal veterinerinizle goruşun.
Kopeklerde Diyabet Teşhisi
Veterinerinize hastalık oykusu aracılıyla doğruluk sağlanması, kopeklerde diyabeti keşfetmek icin anahtar olabilir. Diyabetin resmi tanısında ilk adım, surekli olarak yuksek seviyelerdeki kan şekerinin olculmesidir. İdrar tahlili diyabeti olmayan hastaların idrarında nadiren glikoz olsa da, glikoz seviyesini kontrol etmek icin yapılır. Tanı surecinin bir parcası olarak, kan serum kimyası ve tam kan sayımı yapılacaktır. Bu test kopeğinizin genel sağlığını ve organ fonksiyonunu gosterir. Bazı durumlarda, daha spesifik kan testleri ve/veya karın ultrasonu onerilecektir.
Diyabetik Kopeğin İzlenmesi
Diyabetik bir kopek sahibi olarak, işiniz onun hastalığını kontrol altında tutmak icin en iyisini yapmaktır. Veterineriniz rutin kan şekeri testleri onerecektir, fakat bazı sahipler onu evde rahatca yapmaktadır. Bunu yapmak icin, bir damla kan toplamak amacıyla, bir glukometre ve lanset satın olmanız gerekecek. Bunu yapmayı tum sahiplerin midesi kaldırmaz. Kararınız ne olursa olsun, her zaman veterineriniz ile iletişim kurmanız gerekir.
Kopeğinizin glikoz ve keton seviyesini kontrol etmenin en kolay yolu, idrar ornekleri almak icin bir idrar cubuğu kullanmaktır. Eğer uc gunden daha fazla bir surede, glikoz +3 olculmuş ve/veya keton mevcutsa, veterinerinizle goruşmelisiniz.
Kopek Diyabeti İcin İnsulin
İnsulin tedavisi kopeklerde diyabet yonetiminin temel taşıdır. Kopekler icin kullanımda, ceşitli insulin turu mevcuttur. Veterineriniz insulin turunu belirleyecek ve kopeğinizin ozel ihtiyaclarına ya da gecmiş deneyimlerine bağlı olarak doz onerecektir. Ancak, coğu yeni diyabet hastasında, en iyi işe yarayanı bulmadan once ceşitli insulin değişikliklerine gidilmektedir. Duzenlenmiş diyabet hastalarında bile, ture ya da doza gore, sonunda kan şekerinin daha fazla kontrol edilemediği ve insulinin ayarlanması gereken bir noktaya ulaşılır.
İnsulin, tipik olarak her 12 saatte ve yemekten sonra enjeksiyonla tatbik edilmektedir. Coğu evcil hayvan sahibi, evcil hayvanlarına iğne yaptıklarını hayal edemezler, fakat aslında gorunduğu kadar korkunc değildir. İnsulin iğneleri cok kucuktur ve coğu hayvan enjeksiyonu hissetmez bile. Evde insulin tedavisine başlamadan once, size pratik bir eğitim verilmelidir(genellikle deneyimli bir veteriner teknisyeni tarafından). Size insulini nasıl tutacağınızı, şırıngayı nasıl hazırlayacağınız ve nasıl enjekte edeceğinizi gosterecektir. Burada unutulmaması gereken birkac nokta vardır:
İnsulin her zaman buzdolabında muhafaza edilmelidir. Yaklaşık 6 ila 8 hafta icin iyi olacaktır. Bundan sonra değiştirilmesi gerekir.( insulin kalmış olsa bile)Şişede ayrılmış olabileceğinden, insulin hazırlanmadan once hafifce karıştırılmalıdır. Flakonu ellerinizin arasına alıp yavaşca dondurun ya da yana doğru sallayın. Şişeyi asla cok sallamayın.Her zaman uygun şırıngayı kullandığınıza emin olun. İnsulinin iki konsantrasyonu vardır: U-100 ve U-40. Flakon ve şırınganın doğru eşleştiğine emin olun. İnsulini enjekte etmek icin, evcil hayvanınızın kurek kemiklerinin arasındaki gevşek deriyi bir “cadır” gibi yapın. Cildin diğer tarafından dışarı cıkmasını onlemek icin, iğneyi hafifce aşağı doğru eğin.Veteriner tarafından yonlendirilmediği surece, yemek yemiyor durumda ise, insulin vermeyin. Kopeğiniz yuksek doz insulin alabilir ve koma, beyin hasarı ve hatta olumle sonuclanabilen hipoglisemi geliştirebilir.ASLA veterinerinize danışmadan kopeğinizin insulin dozunu değiştirmeyin. Her zaman veterinerinizin yonlendirmelerini dinleyin.Diyabet, tedavi edilemeyen bir hastalıktır, fakat bir olum cezası değildir. Bazı durumlar diğerlerinden daha zor olsa da, diyabet coğu kopekte kontrol altına alınabilir. Doğru yonetim diyabetik kopeğinizi yaşam kalitesinin sağlamanın anahtarıdır ve sizin acınızdan calışkanlık ve gercek bir anlayış ile veterinerinizin takım calışmasından gelir.